Evliya Çelebi Kimdir?

Evliya Çelebi ’yi tanır mısınız? Dünyaca ünlü gezginimiz. Şehirlerin tarihine ışık tutan, tasviri kuvvetli yazarımız. Gelin Evliya Çelebi’nin atına binip, soluksuz maceralarını keşfe çıkalım Evliya Çelebi kimdir birlikte öğrenelim.

Evliya Çelebi’nin Rüyası

Rivayete göre Evliya Çelebi’nin macerası bir rüya ile başlamış. 19 Ağustos 1630 gecesi Evliya Çelebi derin bir uykuya dalmış. Rüyasında mahşer yeri gibi hınca hınç dolu bir yerdeymiş. Yemiş İskelesi’nde bulunan Ahi Çelebi Camii imiş burası.

O kalabalığın arasından bir ışık parlıyormuş. Işığa doğru yavaşça ilerlemiş. İlerledikçe bunun bir ışık olmadığını insan silüeti halini almaya başladığını fark etmiş. İyice yaklaşmış ve bu kişinin Hz. Muhammed olduğunu anlamış. Peygamberimizi görünce heyecanlanmış. Adeta dili tutulmuş; ne diyeceğini bilemez bir halde kalakalmış. Tam o an “Şefaat ya Resulallah!” diyeceği sırada yanlışlıkla “Seyahat ya Resulallah!” deyivermiş. 

İşte o gün bugündür Evliya Çelebi, Hz.Muhammed aşkına şehir şehir gezer olmuş. Seyahatname adlı eserinde de bu mucizevi rüyasından bahsediyor. Kimileri bu rüyanın doğruluğuna inanmasa da Evliya Çelebi bir bahane bulup, iyi ki yola çıkmış. 

Evliya Çelebi Kimdir?

Asıl adı Mehmed Zilli olan Evliya Çelebi, medrese eğitimi almış donanımlı bir yazardır. Henüz 25 yaşındayken okuduğu Kur’an-ı Kerim ile dönemin padişahı IV.Murat’ın ilgisini çekmiş. Böylece saray himayesine alınmış.

17.YY’da Osmanlı’yı baştan başa gezmiştir. Gezdiği her şehri kalem kalem anlatmıştır. Tam tamına 10 cilt boyunca Osmanlı topraklarını betimlemiştir.  İstanbul’dan başlayan macerası ta Avrupa’ya hatta Mısır’a kadar uzanır. 

Şiir yazmayı çok severmiş. Zaten kaleme aldığı düz yazılar bile adeta şiir gibi ahengini hissettirir. Evliya Çelebi gezip gördüğü yerleri o kadar güzel anlatır ki kendinizi o şehrin kahramanı zannedersiniz. Nitekim yüzyıllar geçmesine rağmen “Seyahatname” adlı eseriyle hala adından söz ettiriyor. UNESCO Evliya Çelebi’nin doğumunun 400. yılına özel 2011 yılını “Evliya Çelebi Yılı” ilan etmiştir. 

Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi

Bizler Evliya Çelebi’yi Seyahatname eseriyle tanırız. O yüzden yazarı ve eserini birbirinden ayrı düşünemeyiz. Yaşadığı dönemi, coğrafyayı, Osmanlı’nın bereketini bu kadar canlı tasvir edebilen bir eser daha edebiyat tarihinde görülmemiştir. 

Hani “Türünün tek örneği.” diye bahsedilir ya işte Seyahatname öylesine eşsiz bir eserdir. Gerçekçi anlatımıyla tarihin tozlu sayfalarını aralar. İçerdiği ayrıntılarla günümüze ışık tutar. Gezdiği şehirlerin coğrafi özelliklerinden, yemek kültürüne pek çok ayrıntıyı kusursuz bir şekilde işler. 

Sizce Evliya Çelebi kaç ülke gezmiştir? Tahmininiz var mı? 8 mi? O halde sıkı durun! Tam tamına 47 ülke gezmiştir. Üstelik sadece 70 sene yaşamasına rağmen kısacık ömrüne bu kadar fazla ülkeyi sığdırabilmiş. Aslında Evliya Çelebi için şöyle diyebiliriz: “At sırtında 257 şehir gezgini.”

Seyahatname’yi bizler bütün halinde bir eser olarak bilsek de aslında her bir cildi dünyanın farklı yerinde yer alıyor. Bu sebeple 2013 yılında UNESCO tarafından Dünya Belleği listesine adını yazdırmayı başarıyor. 

En İyi Sesli Kitaplar: Uzun Yolda Dinleyebileceğiniz 5 Sesli Kitap yazımız için tıklayın.

10 Ciltlik Tarih: Seyahatname

Dile kolay 257 şehir! Anlatmakla bitiremeyeceğiniz 257 farklı hikaye. 10 ciltten meydana gelen edebi eseri birlikte inceleyelim. 

• 1. Cilt: İstanbul ve Çevresi

Evliya Çelebi, Seyahatname’nin ilk cildinde İstanbul ve çevresini betimler. İstanbul’un defalarca kez kuşatılmasından, kutlu fethine pek çok tarihi konuyu ele alır.

Yüzyıllar boyunca ayakta kalmayı başarmış camilerden, hamamlardan, medreselerden, kervansaraylardan bahseder. Bunun yanı sıra İstanbul ve çevresinde görülen çeşitli el sanatlarının özelliklerinden ve sanatkarlıktan da bahseder. 

• 2. Cilt: Kafkasya ve Doğu Anadolu

1640 ile 1645 arası Kafkaslara doğru çıktığı geziden notlar paylaşır. Batum, Trabzon, Erzurum gibi illerin yanı sıra Azerbaycan ve Gürcistan hakkında da bilgiler verir. Osmanlı Devleti’nin kuruluşu, İstanbul’un fethinden önceki sultanların isimleri gibi tarihi konulara ışık tutar. 

• 3. Cilt: Şam ve Filistin

Evliya Çelebi 3.ciltte Şam-Suriye istikametinde yolculuğa çıkar. Filistin, El-Cezire, Ermenistan bölgelerine uğrar. 

• 4. Cilt: İran ve Irak

Evliya Çelebi o zamanlar İran’a elçi olarak görevlendirilmiş. Görev yerine doğru yola çıkmış. Yol boyunca uğradığı şehirleri tek tek anlatmış. Kadim kültürlerinden, keskin coğrafyalarına hemen hemen her detayı işlemiş. 

• 5. Cilt: Transilvanya Seyahati

Basra seyahatinin ardından Çanakkale yolu ile Bursa’ya geçmiş. Oradan Boğdan’a giriş yapmış. Bosna, Dalmaçya ve Sofya gibi pek çok Osmanlı toprağının bulunduğu Transilvanya seyahatini kusursuz bir şekilde tasvir etmiş. 

• 6. Cilt: Macaristan ve Almanya

Aslında 6.cilt, bir önceki cildin devamı niteliğindedir. Arnavutluk’tan başlayan yolculuğu Macaristan ve Almanya ile devam etmiş. Ardından Baltık Denizi’ne kadar uzanan macerasını canlı bir dil ile aktarmış.

• 7. Cilt: Avusturya ve Esterhan

Durdurak bilmeyen Evliya Çelebi adeta kendi sınırlarını aşmış. Ardından Avusturya, Kırım ve oradan Esterhan’a ulaşmış. 

• 8. Cilt: Selanik ve Rumeli

Evliya Çelebi, 8. cildinde “Bizim oralar.” diye nitelendirdiğimiz Rumeli’yi ele almış. Selanik’in eşsiz yemeklerinden, Balkan halkının misafirperverliğinden epey bahsetmiş. 

• 9. Cilt: Anadolu ve Kutsal Topraklar

9. cilt, İstanbul’dan başlayan seyahatinin dönüş yolu niteliğindedir. Kütahya’dan, Manisa’ya; Antalya’dan, Maraş’a hemen hemen tüm Anadolu şehirlerini kalem kalem anlatmış. Ardından Kudüs, Mekke ve Medine’ye geçen Evliya Çelebi kutsal toprakların dini değerinden ve tarihi geçmişinden bahsetmiş.

• 10. Cilt: Mısır ve Sudan

Mısır ve Sudan, Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesini tamamladığı yer olarak gösterilir. 

Evliya Çelebi uzun yıllar yaşamış olsaydı eminiz ki, bir 10 ciltlik eser daha kaleme alırdı. Özetle gelişmiş hayal gücü ve kusursuz gözlem yeteneği ile yüzyıllar geçse bile edebiyat tarihinin ölümsüz yazarları arasında olmaya devam edecek. 

Kiralık Araç mı Arıyorsunuz?

Birçok farklı marka ve modeli bulabileceğiniz, Türkiye’nin 1 numaralı araç kiralama platformu Yolcu360 ile 1 dakikadan kısa sürede aracınızı kiralayabilirsiniz. Ödüllü Misafir Merkezimize (0850 360 5 360) 7/24 ulaşabilirsiniz.