Ekonomik sürüş, performans gibi konularda iyi sonuç isteniyorsa; motorlu araç sahibi olmak, bilgi gerektirir. Örneğin “bu arabada multijet motor var abi” diyen satıcı, size tam olarak ne demek istiyor ve bu motorun size sunacağı ne var; bilmelisiniz. Peki, multijet nedir? Pek çok araç donanım bilgisinde yazan multijet motor nedir birlikte bakalım…
Multijet Motor Nedir?
Multijet, motor tiplerinden biridir. Ardarda beş yakıt püskürtmesini tek devirde yapabilen enjeksiyon sistemine sahip olan motorlara Multijet motor denir. Dünyada ilk defa FCA grup tarafından üretilen, geliştirilen Multijet motorlar farklı otomotiv markaları tarafından da kullanılmaktadır. Fiat, Alfa Romeo, Lancia, Chrysler, Ram, Jeep gibi marka araçlarda multijet motor kullanılır. Örneğin Fiat markasının 1.3, 1.6, 1.9, 2.0 şeklinde Multijet motor hacimleri var.
Multijet motor, dizel motorun kaderini değiştiren teknolojilerden biridir. Fiat multijet motor aynı zamanda JTD yani jet turbo diesel olarak da geçer. 1997 yılından günümüze kadar üretilen dizel motor serisidir ve common rail teknolojisi bulunur. Yani common raıl denilen olay, yakıt aynı hazne de depolanır ve enjektörlere buradan aktarılır bu sayede bütün enjektörlere sabit ve aynı basınçta yakıt sunulabilir. Bu da verimliliği oldukça etkileyen bir faktördür. Aynı zamanda bu motorlara direct injection denir. Bunun anlamı, silindir içinde yanma odasının içine yakıt direkt olarak enjekte ediliyor, şeklindedir. Doğrudan enjeksiyon motorun verimliliği artıran önemli bir etkendir.
Multijet Motorlar Nereden Geliyor?
Multijet bulunmadan önce unijet olarak geçen motorlar bulunmaktaydı. Bu motorlarda bilinen dört zamanlı motorlar oldukları için yanma sırasında bir kere enjeksiyon gerçekleşiyordu. Bir kere içeriye mazot yakıt olarak veriliyordu, sıkışma sırasında yanma ve patlama gerçekleştirerek motoru harekete geçiriyordu. Yani sıkıştırma sırasında piston yukarı doğru çıkıyor ardından tek seferde yakıt enjekte ediliyor. Yanma olasılığının içinde yanma gerçekleşiyor.
Bu yanmayla piston tekrar aşağı ittiriliyor bu hareket daha sonra tekerleklere aktarılıyor. Dört zaman tamamlanıp sıkıştırmadan sonra tekrar tek seferde içeriye enjeksiyonla mazot veriliyor. Bu şekilde döngü tamamlanıyor. Zaten mantık olarak içten yanmalı motorlar böyle çalışıyor. Fakat bu bahsettiğimiz tek seferde enjeksiyon yapılmasının da bazı dezavantajları var.
Eski Multijet Motorların Dezavantajları Nelerdi?
- Gürültülü Motor
Örneğin ilk enjeksiyon ve yanma, piston tam yukarı doğru hareket ederken henüz hareketini sonlandırmamışken başlıyor ve gerçekleşiyor. Bu yüzden de tam ters yönde çok büyük tepki kuvveti oluşuyor böyle olunca da pistona ani bir darbe yükleniyor. Bu darbe yüzünden de motorda gürültü sarsıntı gibi şeyler oluyor.
- Konforsuz Motor
Patlamayla oluşan kuvvet pistona bir anda etki edince konforsuz bir motor ortaya çıkıyor. O yüzden de eski dizeller daha çok traktör gibi sarsıntılı ve konforsuz çalışıyordu. Ancak bu, bugünün multijet dizel motorlarında pek görünmüyor.
- Potansiyeli Kullanamama
Eski multijet motorlarda ses ve sarsıntıya rağmen istenen güç kullanılmayabiliyordu. Yanma gerçekleştikten sonra piston aşağıya doğru hareket ederken silindirin içindeki hava genişlediği için soğuyordu ve basıncı azalıyordu. Bu yüzden de aslında bütün oksijen yanamadan içerideki yanma sonlanmış oluyordu. Dolayısıyla verimlilik düşüyordu. Güç düşük olduğu için motorun sahip olduğu bütün potansiyel kullanılamıyordu.
Multijet Motor
Bütün bu dezavantajları ortadan kaldırmak için multijet teknolojisi geliştirildi. Bugunun multijet dizel otomobillerinde yukarıdaki dezavanatjların hemen hiç biri gözlenmiyor. Yeni multijet motorlarda daha verimli ve daha güçlü bir motor olması açısından yanma sırasında birden fazla kez içeriye yakıt enjekte ediyor. Bu durumu üçe bölebilirsek:
1.Yanma öncesi enjeksiyonlar
2.Yanma sırasında enjeksiyonlar
3.Yanma sonrası enjeksiyonlar olur.
İlk olarak yanma öncesine bakarsak, motor ani darbeyi bir anda hissetmesin diye yanma öncesinden bir veya iki kez sıkıştırmalar yapılarak içeride ufak yanmalar yapılıyor. Yanma sırasında ise tek büyük bir enjeksiyon yerine daha küçük iki enjeksiyon yapılarak motorun içine iki kez yakıt püskürtülüyor. Bu sayede basınç ve sıcaklık zirvedeyken ilk yanma gerçekleşiyor daha sonra genişleyip soğumasının ardından hala yanmamış olan oksijeni yakabilmek için ikinci enjeksiyon gerçekleştiriliyor. Bu sayede motorun bütün kuvveti kullanılmış oluyor dolayısıyla motor daha verimli ve daha güçlü çalışıyor. Üçüncü olarak yanma sonrasına baktığımız zaman bahsettiğimiz iki ana enjeksiyondan sonra yine küçük enjeksiyonlar yapılarak egzoz sıcaklığı arttırılıyor ve bu sayede içeride partiküller yakılıyor. Dolayısıyla çevreyi daha az kirleten, egzoz sistemine daha az zarar veren egzoz gazları salınıyor.
1997 yılında Fıat tarafından tanıtılan multijet motoruna bakıldığında eski fiat dizellerine göre daha konforlu, daha güçlü, daha verimli ve daha sessiz olması özellikleriyle öne çıkıyor. 1997 yılından 2009 a kadar olan versiyonlarda motorda 1 yanma için 5 kez enjeksiyon yapılıyor yani 5 defa içeriye yakıt püskürtülüyordu. 2009 yılında multijet 2 motor çıktı. 2009 dan günümüze kadar bu sayı 5 den 8 e yükseldi. Gerçekleşen işlem aslında 1 yanma başına 8 kez enjeksiyon yapılıyor, içeriye yakıt püskürtülüyor. Multijet motorların avantajları yakıt tüketimini minimize edebilirler. Ayrıca az yakıt tüketimi sayesinde oldukça çevrecidirler. Aracın devri düştükçe performansın azaldığı yönünde eksiklikleri olsa da son yıllarda multijet teknolojisi, giderek daha çok gelişmektedir.
İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı araç kiralama fiyatları için tıklayın!
İzmir Adnan Menderes Havalimanı araç kiralama fiyatları için tıklayın!
Ankara Esenboğa Havalimanı araç kiralama fiyatları için tıklayın!
Yorum ekle