Dünyaca ünlü kapalı çarşılar arasında İstanbul’da yer alan Kapalıçarşı da var. Kapalıçarşı’nın tarihi 1460 senesine uzanıyor. Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılan Kapalıçarşı, döneminde ticaretin merkezi iken günümüzde yerli ve yabancı turistler için uğrak bir durak konumunda. Karşınızda Kapalıçarşı hakkında her şey!
Türkiye’nin en iyi kapalı çarşıları arasında hala ilk sırada olan bu tarihi çarşı, geçmişten bugüne uzanan bir geçit adeta! Kapalıçarşı sadece Türkiye’nin değil dünyanın en büyük üstü kapalı çarşıları arasında da yer alıyor. İki bedestenden meydana gelen Kapalıçarşı’da 4000 dükkan var. Bu yazımızda tarihi kapalı çarşı hakkında merak edilenleri mercek altına alıyoruz. Kapalıçarşı’da ne yapılır, Kapalıçarşı’da nereye gitmeli ya da bu çarşıdan ne almalı gibi soruları yanıtlıyoruz. İşte Kapalıçarşı hanları, kapıları, dükkanları ve Kapalıçarşı hakkında her şey…
Kapalıçarşı’nın Yapılma Amacı Nedir?
Dünyanın en eski çarşıları arasında yer alan Kapalıçarşı, İstanbul’un “Tarihi yarımada” olarak karşılık bulan bölgesinde. 25 bin kişinin istihdam sağladığı İstanbul’daki tarihi pazar, bir yıl içinde yaklaşık olarak 90 milyon turist tarafından ziyaret ediliyor. Kapalıçarşı öyle geniş bir alanı kaplıyor ki aynı anda 500 bin kişi bu çarşıyı gezebiliyor. Peki Kapalıçarşı neden yapıldı? Günümüz için bile çok büyük diyebileceğimiz bu pazar yeri, Fatih döneminde nasıldı?
Osmanlı döneminde Çarşı-yı Kebir de denen Kapalıçarşı, Beyazıt’tan başlıyor ve Haliç’e kadar uzanıyor. Kapalıçarşı nerede daha net tanımlamak gerekirse; Nuruosmaniye, Mercan ve Beyazıt semtlerinin tam ortasında demek mümkün.
İstanbul’un fethinden sonra Asya’dan gelen malların satılması için yaptırılan Kapalıçarşı, gerçek bir ticaret merkeziydi. Kurulmasından kısa süre sonra İpek Yolu ticaretininde önemli bir merkez heline gelen Kapalıçarşı, mimari özellikleri ile de dikkat çekiyordu. Kapalıçarşı sadece günlük alışveriş için planlanmış bir çarşı değil, Osmanlı İmparatorluğu için önemli bir projeydi. İstanbul’un fethi ile dünyanın gözü Osmanlı üzerindeydi ve Fatih Sultan Mehmet ticaret için önemli bir üst oluşturmak istedi. Bu kompleks yapı, Fatih’ten sonra gelen padişahlar tarafından da deste gördü ve zamanla daha da büyüdü. Sultan Mehmet temellerini atmış olsa da Kapalıçarşı, Kanuni Sultan Süleyman zamanında asıl halini aldı.
Kapalıçarşı tarihi hareketli ticari faaliyetlerin yanı sıra pek çok drama da tanık oldu. Kapalıçarşı’nın yapı malzemesi ahşap. Bu durum tarihi boyunca yangınlarla uğraşmasına neden oldu. Kapalıçarşı yangınları, pazarın her defasında küllerinden doğması ile sonuçlandı. Kapalı pazar yerindeki ilk yangın 1546’da çıktı. Bu yangının ardından 1766 ve 1894 senelerinde gerçekleşen depremlerde çarşıya büyük oranda zarar verdi. Kapalıçarşı’nın en büyük yangını ise 1954 senesinde gerçekleşti. Tam 28 gün süren yangına, itfaiye ancak 4 gün sonra içeri girerek müdahale edebildi. 1394 dükkanın tamamen yok olduğu yangında, zarar milyonlarla ifade ediliyordu.
Kapalıçarşı Hakkında: Kapalıçarşı Mimari Özellikleri
Kapalıçarşı ticaret merkezi olmasının yanı sıra her dönem mimari özellikleri ile de dikkat çeken bir yapı oldu. Günümüzde birçok değişikliğe maruz kalmış olsa dahi eski ihtişamının izleri hala görünüyor. Kapalıçarşı restorasyon çalışmaları kimi kişiler tarafında tarihi dokuyu zedelediğine dair eleştiri alsa da devam ediyor.
Kapalıçarşı içinde neler var sorusu en çok merak edilen sorular arasında yer alıyor. 1880 senesinde gerçekleştirilen sayıma göre bu çarşıda; 24 han, 1 cami, 10 mescit, 8 kuyu ve 16 çeşme olduğunu yazılı. Ancak çıkan yangınlar sonucunda bu yapılardan birçoğu ortadan kalktı. 19. yüzyıla varıldığında ise Kapalıçarşı’da; 16 kapı ile 73 sokak olduğunu biliyoruz. 30 hektarlık bir alanda kurulan Kapalıçarşı, oldukça kompleks bir yapı. Kapalıçarşı kapıları, sokakları ve hanları 500 yılı aşkın süredir ayakta kalmaya çalışıyor.
Kapalıçarşı mimarisi söz konusu olduğunda ilk dikkat çekenler Cevahir bedesteni ve çarşının kapıları. 15 farklı bölümden oluşan Cevahir bedesteninin tüm bölümleri kubbe ile kapalı. Kapalıçarşı’da yer alan diğer bedesten de Sandal bedesteni. Burada ayrı bölümler yok, ancak yapının üst kısmı 50 kubbe ile kaplı. İç kaleler olarak da tanımlanan bu iki bedestende ayrıca demir kasalar bulunurdu. Kıymetli mücevher ve evrakların saklandığı bu kasalar, sağlamlıkları ile meşhur.
Kapalıçarşı Hakkında: En Güzel Yerleri İle Kapalıçarşı
Kapalıçarşı gezilecek yerler; yerli ve yabancı turistlerin en merak ettiği konular arasında. Son yıllarda Kapalıçarşı altın ve döviz dendiğinde akla gelse de pazar içinde birçok farklı ürünün satıldığı dükkanlar var. Kapalıçarşı’dan ne alınır diye merak edenler için birçok alternatif olduğunun altını çizelim.
Aynacılar sokağı, döviz ve altın satan dükkanların olduğu bölüm. Kuyumcular caddesinde ise birçok kuyumcunun bir arada olduğunu görmek mümkün. Bu caddenin devamında kuyumcuların imalathanesi var. Zincirli Han ayrıca Kapalıçarşı’nın en güzel fotoğraflarını çekmek için ideal! Kapalıçarşı’nın en ünlü hanı da yine Zincirli Han. Bu hana ulaşmak için Nuruosmaniye kapısından gidip ikinci sokağa dönün. Yolun sonunda Zincirli Han sizi bekliyor.
Kapalıçarşı’nın ilk bedesteni olan Cevahir bedesteninde, el sanatlarına dair aradığınız türlü türlü eşyayı görebilirsiniz. Bu küçük dükkanlarda; el işçiliği ile yapılan eşyalar, özellikle hediye arayışında olanlara hitap ediyor. Zenneciler sokağını takip ederseniz, hat sanatçılarının dükkanlarını görebilirsiniz. Kapalıçarşı dendiğinde antikacıları da unutmamak gerekir. Bu tarihi pazara oldukça yakışan antika dükkanları, geçmişi günümüze taşıyor.
Bakır alışverişi için Cebeci Han’ı ziyaret etmenizi, Takkeciler caddesinde yer alan el yapımı çinileri incelemenizi tavsiye ederiz. Kolancılar ve Terziler sokaklarında müthiş el dokuma halılar sizleri bekliyor.
Kapalıçarşı’dan alınabilecek şeyler arasında; İznik çinisi, cam ürünler, deri, tekstil ürünleri, halı, kilim, antika, takı, geleneksel sanat ürünleri ve özel yapım takılar var.
Kapalıçarşı’da Ne Yenir?
Osmanlı döneminde Kapalıçarşı’da yemek yemek için özel bir alan yoktu, herkes yemeğini evden getiriyordu. Ancak günümüzde eski dönemin aksine yemek için pek çok alternatif var. Peki Kapalıçarşı’da ne yenir?
Kapalıçarşı’da nerede ne yenir merak edenler için hemen yanıt verelim. Kapalıçarşı’da pek çok iyi köfte yapan dükkan bulmanız mümkün. Ayrıca mütevazı ocakbaşı yapan yerler de çok tercih ediliyor. Özellikle Türk yemeği arayan turistleri için de çok sayıda restoran alternatifi var. Kapalıçarşı içindeki sayılı restoranda da farklı yemekler deneyebilirsiniz. Çarşı içinde tadabileceğiniz Saray kebabı, iyi seçenekler arasında. Kapalıçarşı’nın etrafında birçok esnaf lokantası var. Günlük pişen ve uygun fiyatlı yemek arayanlar için birçoğu iyi bir seçenek.
Yemek üstüne bol köpüklü bir Türk kahvesi de isterseniz, Feraceciler sokağında bir mola verebilirsiniz.
Kapalıçarşı Hakkında: Kapalıçarşı’ya Ne Zaman Gitmek Gerekir?
Kapalıçarşı çalışma saatleri birçok kişinin en merak ettiği konulardan. Çünkü esnaf ve güvenlik bu konuda çok katı. Peki Kapalıçarşı hangi günler açık ve hangi saatlerde çalışıyor?
Kapalıçarşı, hafta içi her gün açıkken hafta sonu ise sadece cumartesi günü açık. Bu yedi gün boyunca 08.30’da açılan çarşı, akşam 19.00’da kapanıyor. Ayrıca resmi tatillerde açık olan tarihi pazar yeri, dini bayramlarda kapalı oluyor.
Kapalıçarşı çevresindeki tarihi yerler, İstanbul ve tüm Türkiye’nin kıymetleri arasında yer alıyor. 2014 senesinde TIME dergisinin yaptığı araştırmaya göre dünyanın en çok ziyaret edilen turistik mekanı olan Kapalıçarşı, bu sene de her sene olduğu gibi misafirlerini bekliyor. Kapalıçarşı’nın Nuruosmaniye kapısından çıktıktan sonra Cağaloğluna inip; Eminönü, Mısır çarşısı, Galata köprüsü ve daha pek çok yeri ziyaret edebilirsiniz. Eski İstanbul’u ve Osmanlı Devleti’nin izlerini yerinde deneyimlemek için tarihi yarımadadaki birçok farklı rotayı tercih edebilirsiniz.
İstanbul’da Kiralık araç mı arıyorsunuz?
Türkiye’nin 1 numaralı araç kiralama platformu Yolcu360, otomotiv dünyasında zengin içeriklerle size hem Türkiye’de hem de yurt dışında desteğe hazır. Ayrıca merak ettiğiniz her detay için blog’umuzda arama yapabilirsiniz. Üstelik tüm kiralık araç ihtiyaçlarınızda mobil uygulamamız üzerinden 1 dakikada işleminizi gerçekleştirebilirsiniz.
Kaynaklar:
- Kapalıçarşı, Önder Küçükerman, Kenan Mortan, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2007.
- GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE GELİŞEN MEKAN KURGUSU İLE KAPALIÇARŞI Arzu ERÇETİN İstanbul Kültür University, Turkey
- İstanbul Kapalıçarşı’nın Çekirdeği Eski Bedesten’de Tarih, Kültür, Mimari Yapı ve İşlev Değişimleri Üzerine Bir İnceleme Atlıhan Onat KARACALI
Yorum ekle