Dark Turizm (Hüzün Turizmi) Nedir: Türkiye’de ve Dünyada Dark Turizm Rotaları

Glasgow Caledonian Üniversitesi’nin öğretim üyeleri John Lennon ve Malcolm Foley tarafından, ilk defa 1996 yılında kullanılmış bir kavram. Aslında kökeninin çok eskiye dayandığı tahmin ediliyor. Mesela firavun mezarlarına yapılan ziyaretler birer dark turizm (hüzün turizmi) örneği. 

Yakın veya uzak geçmişte yaşanmış olan üzüntü verecek, herkesi ilgilendiren herhangi bir olayın yaşandığı yerlere, geziler düzenlemek dark turizmi oluşturuyor. Ayrıca kara turizm, kara nokta turizmi, hüzün turizmi gibi isimlerle de anılıyor. Bu gezilere katılanlara dark turist deniyor. 

Dünya tarihine, insanlığın yaşamış olduğu acılara özel bir merakınız varsa bu yeni turizm çeşidi ilginizi çekiyor olmalı. Bununla birlikte hep aynı seyahatlere çıkmak, aynı şeyleri yapıyor olmak sıkıcı hale geldiyse size heyecan lazım! Gelin hüzün turizmi nedir, Türkiye’de ve dünyada hüzün turizmi rotaları nerelerdir bir bakalım.

Dark Turizm Nedir?

Burada kullanılan “dark” sözcüğü, karanlık ya da koyu gibi bir anlama gelmiyor. Aslında tarihin herhangi bir döneminde yaşanmış üzücü, talihsiz bir olayın geçtiği mekana gitmek, o zamana yolculuk yapmak gibi düşünebilirsiniz. 

Dark turizm zamanında üzüntü, zarar ziyan, ölüm yaşanmış yerlere seyahat etmek dersek yanlış olmaz. Peki insan bunu neden yapar dediğinizi duyar gibiyiz? Esasında bu biraz da içgüdüsel olarak insanın tanık olma arzusundan ileri geliyor. 

Savaşların yapıldığı alanlar ve onların kalıntıları, soykırım destinasyonları, yoksul bölgeler, trajik suçların olay yerleri, büyük felaketlerin bulunduğu yerler ve izleri insanlara ilgi çekici geliyor. İnsanlar bu dark turizm rotalarını ziyaret ederek bir çeşit katharsis (arınma) yaşıyorlar.

Türkiye’de ve Dünyada Dark Turizm Rotaları

İnsanlık tarihi acılar, savaşlar ve felaketlerle dolu olduğundan birçok hüzün turizmi rotası mevcut. Peki ya siz daha önce hiç bir savaş anıtını, toplama kampını, deprem alanını ziyaret ettiniz mi? Eğer cevabınız evet ise bu, bilmeden de olsa dark turist olmuşsunuz demek.   

Dünyada Dark Turizm Destinasyonları

Yaşanan savaşlar, toplu ölümler, atom bombası ve bununla birlikte daha bir sürü felaket olay…

Dünyada birçok dark turizm rotası bulunuyor. Gelin sizin için hazırladığımız listeye şöyle bir göz atalım. 

Auschwitz Toplama Kampı

Auschwitz, İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazilerin Yahudilere karşı kurduğu bir toplama kampı. Bununla beraber en büyük toplama kamplarından biri. Bir milyondan fazla insanın burada, işkence çekerek katledildiği biliniyor. 

Tam bir insanlık ayıbı olan kampın kapısında, Almanca “çalışmak özgürleştirir” yazıyor. Bugün dahi gezilip görüldüğünde, yaşanan içler acısı olaya ait izler bulacaksınız. Her yıl yoğun ziyaretçi akınına uğrayan toplama kampı, önemli bir dark turizm noktası. 

Çernobil

Ukrayna’nın Pripyat şehrine yakın bir alanda bulunan Çernobil Nükleer Santrali’nde gerçekleşen patlama, dünyanın en büyük felaketlerinden biri sayılıyor. 1986 yılında yaşanan bu olayın sonuçları, günümüzde hala ciddiyetini koruyor. 

On binlerce kişi bu patlama sebebiyle hayatını kaybediyor. Ayrıca patlamadan sonra olayın etkileri devam ettiği için şehir tahliye ediliyor. Yapılan ölçümler gösteriyor ki şehirde yeniden bir hayatın başlamasına daha epey zaman var. Ancak bölgeye nükleer santral farkındalığı oluşturmak amacıyla, dark turizm gezileri düzenleniyor. 

Hiroşima

İkinci Dünya Savaşı sırasında, Amerika Birleşik Devletleri tarafından Japonya’nın Hiroşima şehrine atom bombası atılıyor. Bu olayda on binlerce insan ölüyor. Yine on binlerce insan sakat kalıyor. Ayrıca atom bombasının etkisi, şehirden uzun yıllar silinmiyor. 

Bu korkunç olayın yaşandığı Hiroşima adlı şehir, her yıl birçok ziyaretçi ağırlıyor. Aynı zamanda atom bombası kullanmanın ne gibi sonuçlar doğuracağına ilişkin bir dark turizm rotası. Bombanın atıldığı noktaya çok yakın olan valilik binası artık bir sergi alanı. Üstelik bina, UNESCO koruması altında.  

Berlin Duvarı

Duvar, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra yirmi sekiz yıl boyunca Almanya’yı, doğu ve batı olmak üzere ikiye bölüyor. Ayrıca bu yetmezmiş gibi kendisini aşmak isteyenlerin mezarı olan Berlin Duvarı, 1989 yılında yıkılıyor.

Bugün Almanya’nın neredeyse en çok turist çeken noktası burası. Berlin Duvarı aynı zamanda bir dark turizm rotası. Yıkılan duvarın kalıntılarının üzerinde barış sloganları ve graffitiler var. 

Pompei

İtalya’nın Campania Bölgesi’nde bulunan Pompei şehrinde, 2000 yıl önce bir yanardağ patlaması gerçekleşiyor. Böylece tüm şehir küller altında kalıyor. Ancak 17. yüzyıldaki kazı çalışmalarında, gün yüzüne çıkabilen Pompei antik kenti, önemli bir dark turizm rotası. 

Salem Cadı Müzesi

Müze, Amerika Birleşik Devletleri’nin Massachusetts eyaletindeki Boston şehrinde bulunuyor. Şehirde bulunan Salem Kasabası, eski dönemlerde cadı mahkemelerinin kurulduğu bir yer. Ayrıyeten işkence ve idam konularında da adından söz ettiriyor. 

Salem Kasabası’ndaki bu müze, dönemin cadı mahkemelerine ve idam edilmelere tanıklık etmiş bir yapı. Bu yönüyle bir dark turizm rotası. 

Leap Kalesi

İrlanda’da bulunan kale, dark turizmin en popüler mekanlarından biri. Kale 13. yüzyılda inşa ediliyor. Söylentilere bakılırsa oldukça karanlık bir geçmişi olduğu anlatılıyor. Leap Kalesi’nin büyüleyici olaylara ve kötü ruhlara ev sahipliği yaptığına inanılıyor. 

Türkiye Hüzün Turizmi Mekanları

Sinop Cezaevi

Ülkemizde bulunan Sinop cezaevi, “Anadolu’nun Alcatrazı” ismiyle meşhur. Surlar içinde yer alan cezaevinin, Gaskalılar tarafından inşa edildiğini biliyoruz. Yapılış tarihinin yaklaşık olarak dört bin yıl önceye dayandığı bilgisi mevcut. 

Sinop Cezaevi, 1887 yılından itibaren resmi olarak zindan işleviyle kullanılıyor. Müze oluşu ise 1999 yılını buluyor. Bu tarihten sonra önemli bir dark turizm rotası haline geldiğini söyleyebiliriz.