Bizans resim sanatı Bizans sanatının birçok noktasında görülüyor. Öyle ki kitap tasarımlarında, mimari pek çok oluşumda Bizans resim sanatına rastlamak mümkün oluyor. Bizans resim sanatını anlayanların ise sanata bakış açısı değişiyor. İstanbul’da Bizans sanatını deneyimleyebileceğiniz pek çok nokta yer alıyor. Karşınızda Bizans resim sanatı ve Bizans mozaikleri.
Türkiye’nin en büyük müzeleri yazımız için tıklayın.
Bizans Resim Sanatı Hakkında
Bizans resim sanatı, bölgelere göre değişim gösteriyor. Temelini Hristiyanlık alan bu sanat, belirgin sahneler üzerinden gelişmiş. Sanatın din ile ilişkisinin en iyi örnekleri Bizans dönemi eserlerinde kendisini gösteriyor. İlk olarak milattan önce 3. ve 4.yüzyıllarda yaygınlaşan Bizans resim sanatı sonraki yüzyıllarda da devam eden bir sanat anlayışı oluyor. Bu sanatın ilk örnekleri katakomplarda yer alıyor. Hristiyanlar ilk olarak yer altında yaşıyor ve bu nedenle sanat bu çerçevede gelişiyor. Hristiyanlık Bizans İmparatorluğu tarafından kabul edildiğinde artık sanat da gün yüzüne çıkıyor. Bizans resim sanatı da Hristiyan sanatının bir evresi, aynı zamanda alt basamağı haline geliyor. Birçok örneklerini İtalya, İstanbul ve çevresinde görüyoruz. Özellikle kilise resimlerinde yaygın olarak Bizans resim sanatı dikkat çekiyor.
Bazıları imparatorluk resimleri olsa da bunlarda da Hristiyanlık etkisinden söz ediliyor. İmparatorluğun son yıllarına kadar yaygın biçimde devam eden sanat, belirgin dönemlerde sekteye uğruyor. Buna “ikonoklazma dönemi” diyorlar. İkonoklast dönem tasvir kırıcılık olarak da anılıyor ki tasvirin bu dönemde neredeyse yok edildiğini söylemek mümkün oluyor. Buna karşın diğer dönemlerde sanat az ya da çok resim halinde de kendisini gösteriyor.
Bizans Resim Sanatı Çeşitleri
Bizans resim sanatı çeşitleri teknik bazında oluyor. Yani Bizans resim sanatına ilgi gösterenlerin öncelikle teknikleri bilmesi gerekiyor. Burada iki temel teknik yer alıyor. Bu tekniklerden ilki çokça yaygın olan mozaik oluyor. Mozaik tekniği ile yapılmış pek çok Bizans resim sanatı eseri görebiliyorsunuz. Mozaik birtakım cam, seramik, taş ve bunlar gibi pek çok parçadan elde ediliyor. Bu parçalar alçı ile sıvanmış bir cepheye yapılıyor. Sonrasında bir bütün olarak algılanacak hale getiriyorlar. Âdeta kabartma hissi veren Bizans mozaikleri pahalı bir sanat olarak icra ediliyor.
Freski ıslak bir sıva üzerine yapıyorlar. Bu teknikte kalıcı boyalar kullanıyorlar. Islak sıva üstüne yapılan bu işlem uzun süre kalıcı oluyor. Aynı zamanda mozaikten çok daha az masrafsız bir işlem olması nedeni ile tercih ediyorlar. Burada önemli olan sıvanın kurumaması oluyor. Buna dikkat edilmesi açısından önemli ustalar gerekiyor. Uzun yüzyıllardır kullanılan bu teknik Bizans döneminde de kendisine yer ediniyor.
İstanbul Bizans Mozaikleri
Milattan sonra 395 yılından 1453 yılına kadarki süreçte İstanbul bir Bizans İmparatorluğu şehri oluyor. 1000 yılı aşan bir sanat üslubu başkentte yoğun ilgi görüyor. Resim sanatı da bunlardan biri oluyor ve özellikle mozaikler İstanbul’un pek çok yapısında görülebiliyor. Bunlara freskler de eşlik ediyor. Bizans mozaikleri, başkent olması nedeni ile İstanbul’da yoğunlaşıyor. Aynı zamanda İtalya’da da örnekleri yer alıyor. İstanbul’da yer alan Bizans resimleri hem ideolojik hem de siyasi pek çok unsur ile ilişkili oluyor. Bunu ekonomik durum da etkiliyor. Bizans dini tasvir sanatı için en iyi örnekler bugün hala İstanbul’da yer alıyor. Bu nedenle üsluplar da birbirinden ayrılıyor. Başkent üslubu ve eyalet üslubu olarak nitelendirilen üsluplar gelişmişlik gibi faktörlere göre şekilleniyor. Ortodoks Hristiyan anlayışının en iyi örnekleri yüzyıllar içerisinde İstanbul’da yapıları süslüyor.
-
Ayasofya Camii
Ayasofya 537 yılında inşa ediliyor. 1000 yılı geçen süre boyunca kilise olarak kalan bu yapı Osmanlı devri ile birlikte camii halini alıyor. 1935 yılında müze olan Ayasofya bugün yeniden camii olarak işlevini gösteriyor. Yapıda pek çok mozaik yer alıyor. Bu mozaikler 1932 yılında büyük oranda açılıyor. 18.yüzyılda örtüldüğü bilinen mozaikler, alçıdan zarif bir biçimde çıkıyor ve sonrasında iyi bir restorasyon yapıyorlar. Bu mozaiklerin isimleri de biliniyor. Leon Af Dilerken, Ayasofya ve İstanbul, Meryem Ana ve Hz. İsa Mozaikleri, Komnenoslar, İmparatoriçe Zoe ve Eşleri bunlardan sadece birkaçı oluyor. Altın rengi zemin üzerine figürler önem sırasına göre yerleşiyorlar.
-
İstanbul Bizans Mozaikleri: Khora Manastırı Kilisesi
Khora Manastırı Kilisesi, diğer adı ile Kariye Camisini 5 defa inşa ediyorlar. Bizans döneminde yaşanan bu inşa süreci yapının bugüne kadar gelmesini engellemiyor. Kilisenin ilk versiyonunun tarihi hakkında fikirler var ancak kesin bir bilgi yer almıyor. Yine de 6.yüzyıla tarihlendiğine dair bilgileri de belirtmek gerekiyor. Bugüne en yakın hali se 1321 yılında Theodoros Metokhites tarafından yapılıyor. Mozaikler de bu döneme ait oluyor. Kilise 1511 yılında camiye dönüşüyor.
Sonrasında 1945 yılında Ulusal Anıt Statüsü alıyor ve müze olarak kullanıyorlar. Ancak 2020 yılında yeniden camii haline geliyor. Kariye Camii içerisinde 94 eser yer alıyor. Freskler ve mozaikler birbirinden ayrıldığında ise 107 gibi ciddi bir sayı ortaya çıkıyor. Parekklesion kısmında 37 adet sanat eseri yer alıyor. Dış narteks ve iç nartekste ise toplamda 67 tane görüyorlar. Burada bulunan her mozaiği ve freski anlatmak mümkün olmuyor. Ancak içlerindeki dünyaca ünlü örnekleri belirtmek gerekiyor. Bunlar arasında Pantokrator İsa Mozaiği, İsa’nın Doğumu, İsa’nın Cüzzamlıyı İyileştirmesi gibi örnekler yer alıyor.
-
Studios Manastırı Kilisesi
Studios Manastırı Kilisesi diğer bir adı ile Hagios İoannes Prodromos Kilisesi oluyor. Bugün ise İmrahor İlyas Bey Camii adı ile anıyorlar. Bazilika biçiminde olup günümüze ulaşan tek örnek olan bu kiliseyi plan açısından da önemli görüyorlar. Bunların yanında kilise mozaikleri ile de öne çıkıyor. Bu mozaiklerden en önemlisi yapının ortasında yer alan oluyor. Bu mozaik zeminde ve bu nedenle diğer pek çok mozaikten ayrılıyor. Taban mozaiğinin iyi bir örneğini görmeniz mümkün. Aynı zamanda narteks kısmında da bir taban mozaiği olduğunu biliyorlar. Birtakım mozaikler daha olduğu ancak unların yangınlarda yok olduğunu düşünüyorlar.
-
Konstantin Lips Manastırı
Konstantin Lips Manastırı bugünkü Fatih’te yer alıyor. Kilise Bakire Theotokos’a adanıyor ve bir hastane bulunduğu da bilgiler arasında yer alıyor. 6.yüzyıldan kalan bir kilise üstüne inşa edildiği düşünülen kilise içerisinde yer alan mozaikleri Osmanlı devrinde kaldırıyorlar. 17.yüzyılda mozaikler sökülüyor ancak buna dair izlere rastlıyorlar. Kalan bir mozaiği ise 11. Yüzyıla tarihliyorlar. Bu mozaikte Azize Evdokya yer alıyor.
-
İstanbul Bizans Mozaikleri: Pammakaristos Manastırı Kilisesi
Fethiye Camii olarak da anılan Pammakaristos Manastırı Kilisesi içerisinde birçok mozaik mevcut. Bu mozaikler Güney Kilise içerisinde yer alıyor ve 14.yüzyıla tarihleniyorlar. Bunların arasında en bilinen ise Pantokrator İsa oluyor. Pantokrator İsa havariler ile çevrili bir hale duruyor. Apsiste ise Deesis sahnesi öne çıkıyor. İsa burada takdis işareti yapıyor iken oturur formuyla da görülüyor. İsa’nın yanında kemerli nişler içinde Meryem ve Yahya yer alıyor.
İstanbul’da yer alan kiliseler, mozaikler ve freskler le bugüne kadar geliyor. Elbette bundan çok daha fazlası olduğunu uzmanlar düşünüyor. Buna karşın bugüne kadar gelenler, bizlere Bizans resim sanatı hakkında derin bilgiler veriyor. Bizans mozaik sanatı hakkında pek çok ayrıntıyı, bu mozaikleri inceleyerek elde etmek mümkün oluyor. Bu mozaikleri gezmek ve kiliseleri incelemek için bir gezi planlamak daha keyifli hale getiriyor. Bunun için araç kiralama bir tercih oluyor. Özellikle birçok kişi araç kiralıyor. Böylelikle daha konforlu bir İstanbul gezisi yapıyorlar.
Kiralık Araç mı Arıyorsunuz?
Birçok farklı marka ve modeli bulabileceğiniz, Türkiye’nin 1 numaralı araç kiralama platformu Yolcu360 ile dünyanın 110 ülkesinde, 1 dakikadan kısa sürede aracınızı kiralayabilirsiniz. Ödüllü Misafir Merkezimize (0850 360 5 360) 7/24 ulaşabilirsiniz. Ayrıca mobil uygulamamızı aşağıdaki bağlantılardan indirebilirsiniz.
Yorum ekle