Amasya Hakkında Bilgi / Amasya Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Amasya hakkında bilgi arıyorsanız bu yazıda Amasya hakkında birbirinden farklı bilgileri bir araya getirdik. Eğer bir Amasya gezisi planlıyorsanız bu şehri sakın sıradan bir orta Karadeniz şehri sanmayın.

Amasya Taşova, Amasya Göynücek gibi ilçeleri ile  kendine has özellikleri olan ilçeleri ile Amasya hakkında biraz araştırma yaptık.

Amasya Hakkında Bilgi

Amasya hakkında bilinmesi gerekenler kısmına geçmeden önce Amasya hakkında bilgiler neler bir bakalım. Amasya Karadeniz bölgesinde yer alan küçük bir şehir. Özellikle Amasya kral mezarları, Amasya Yeşilırmak ve Amasya evleri ile oldukça dikkat çeker. Etrafı dağlarla kaplı olan bu şehir İç Anadolu kültürüne de oldukça yakındır. Amasya hava durumu çoğu zaman rüzgarlıdır. Amasya Taşova, Amasya Göynücek gibi ilçelere sahiptir. Amasya Taşova ilçesi Yeşilırmak vadisi üzerine kurulu sevimli bir ilçedir. Aynı zamanda Amasya Taşova tarihte birçok devlete ev sahipliği yapmış tarihi zengin bir ilçe. Dolayısıyla Amasya Taşova’da değerli arkeolojik buluntulara rastlanmıştır. Amasya Göynücek ise Amasya, Tokat, Çorum ve Yozgat illerinin ortasında bulunur. Hatta bir dönem Çorum iline bağlı olmuştur.

1. Amasya’nın adı nereden geliyor?

“Amasya” ne demek ya da Amasya’nın anlamı ne? Araştırmacı Muzaffer Doğanbaş’a göre, Amasya kelimesi Pontusca’dan geliyor. Pontus kayıtlarında Amasseia olan bu isim, “anne” anlamına geliyor.

2. Amasya’da kaçak kazılar!

Amasya’da belki de Türkiye’nin hiç bir yerinde olmadığı kadar çok kaçak kazı yapılmış. Eline kazmayı alan define bulma umuduyla Amasya’nın toprağını, taşını kazmış durmuş. Bu kazılar boş işler demeyin; kaçak kazılarda altın testiler, heykeller, sikkeler ve kocama şehirler bile bulunmuş. Mesela Amasya merkezdeki bir kaçak kazıdan altın testi çıkmış. Bu testi, bugün Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesinde.

3. Hititler ve Amasya

Hittitler denilince akla Çorum ve ANkara geliyor ama bir dönem büyük bir kuraklık yaşanmış ve Hitit kraliyet ailesi Amasya’ya göçmüş. Bugün Doğantepe denilen yerde yerleşmişler. Burada yapılan kazılarda ortaya çıkan sivri külahlı Teşup heykelciği ise paha biçilemez bir eser. Hatta 1990’larda bir kadın onu yurt dışına kaçırmaya çalışırken yakalanmıştı.

4. Romantik paşa!

On altıncı yüzyılda yani Kanuni döneminde yaşamış olan Ziya Paşa, Amasya valisi olmuş ve orada geçirdiği dönem için şu dizeleri yazmış:

“Zannetme ben, Amasya’da paşalık eyledim

Gördüm fakir halkını babalık eyledim”

Amasya Hakkında Bilinmesi Gerekenler

1. Amasya Kaya mezarları gizemi

Amasya’ya gittiyseniz ya da en azından sıradan bir Amasya fotoğrafına baktıysanız kayalar üzerindeki kapı benzeri görüntü dikkatinizi çekmiş olmalı. Bu kapılar kayalara oyulmuş dev sarayların giriş kapıları aslında. Pontus döneminde yüksek bir noktadan vadiyi gözlemek ve güvende olmak için buraya yerleşmiş olan insanlar, bu dev mezar odalarını inşa etmişler. Çok heybetli ama hemen söyleyelim içeri girmek yasak.

2. Mezarlar ve türbeler şehri

Amasya, pek çok insanın kutsal gördüğü türbeleri ile de meşhur. Mesela Baba İlyas Türbesi, Sultan mesud Türbesi, Torumtay Türbesi…Bunlara ek olarak “ders” sözcüğünden türemiş olan çok sayıda medrese de şehirde görülebilir.

3. Amasya Yalıboyu evleri hangi tarihe ait?

Amasya’yı gezmeye gidenlerin mutlaka çok etkilendiği manzara Yeşil Irmak’ın kıyısındaki Yalıboyu evleridir. Bu evlerin çoğu 19 yüzyılda inşa edilmiş ahşap evler.

4. Amasya mumyalarının sırrı çözüldü mü?

Amasya’da mutlaka görmeniz gerekenler listesi yapsak, mumya müzesi ilk üçe girer. Dünyada çok sayıda mumya müzesi var ve pazarlama dehası müzecilik anlayışları ile bunlar acayip pirim yapıyor. Bebek mumyaların olduğu tek müze bizde ama biz bile bilmiyoruz ki nerede kaldı, dünyaya tanıtmak… Amasya’da şehrin merkezinde ana cadde üzerinde Amasya Müzesini hemen göreceksiniz. Irmağın bir üst paralel sokağında. Bu müzenin bahçesinde ek bir alan var. Orada da mumyalar. Çok uzun boylu bir yetişkin bir kaç kadın ve bir kaç çocuk- bebek mumyası ile epey enteresan bir yer burası. Peki, bu mumyalar kime ait?

Amasya Müzesindeki mumyalar, İzzettin Pervane Bey, İşbuğa Nuyin Bey, Cumudar Bey, İzzettin Pervane Bey’in cariyesi, İzzettin Pervane Bey’in kızı, İzzettin Pervane Bey’in oğlu şeklinde envanterlenmiş.

Amasya Evleri Hakkında Bilgi

Amasya Yeşilırmak sahil kıyısında bulunan Amasya evleri Osmanlı döneminin mimarisini gözler önüne seriyor. Amasya evleri Osmanlı’nın o dönem mimarisine güzel bir örnek. Amasya evleri hakkında söylenecek bir diğer şey 19’uncu yüzyıldan günümüze kadar varlığını sürdürmeye devam ediyor olması. Amasya evleri yan yana ve bitişik şekilde konumlandırılmış. Amasya evleri arasında en güzellerinden biri de Yalıboyu evleri. Amasya evlerinin hemen hepsinde avlu ve bahçe görülüyor. İkinci katları genellikle cumbalı olan Amasya evleri mutlaka gezilmeli.