Türkiye’deki En Güzel 12 Kale

Tarihin, kültürün ve doğanın iç içe geçtiği bir ülke olan Türkiye oldukça zengin bir geçmişe sahip. Binlerce yıldır ayakta kalmayı başarmış olan kaleler için tarihin de en büyük tanıkları diyebiliriz. Anadolu’da yaşayan medeniyetlerin kendilerini korumak için inşa ettiği bu kaleler, günümüzde turistik açıdan ziyaret edilmekte.  Karşınızda Türkiye’deki Kaleler ve hikayeleri!

Yurt içi ve yurt dışında yüzlerce lokasyonda, binlerce marka ve modelde aracı dakikalar içerisinde kolayca kiralamak için Yolcu360’ın kiralık araç seçeneklerini inceleyebilirsiniz!

Türkiye’deki Kaleler 

Ülkemizde hemen her şehirde her ilçede kale var. Bu kaleleri gezerken nelere dikkat etmeliyiz? Kalelerde onları gezmeye değer kılan ne var? Tarihte kaleler neden önemliydi? gibi sorularınıza cevap bulmak için kaleleri keşfe çıktık. Rehberimiz de 2008 yılında yayımlanmış bir akademik araştırma: Türkiye’nin Kültür Mirası 100 Kale!

• İnsanlar Neden Kaleler Yapmış?

İnsanlar, özellikle avcı- göçebe yaşam döneminde hem vahşi hayvanlardan hem de diğer insan gruplarından korunmak için etrafı gözetleyerek gelebilecek tehlikeleri fark edecekleri yüksek yerlerde yaşamayı tercih ettiler. Bu korunma içgüdüsü, verimli tarım alanlarının yani ovaların yerleşim yeri olmamasını sağladı. Bugün, söz konusu korunma ihtiyacına gerek kalmayınca, dümdüz ovada ev yapma fikri tarım alanlarını yani beslenme kaynaklarını yok etti. Bazen, düzelttiğimiz bir şeyle başka bir şeyi bozmamız ne enteresan değil mi? Neyse, efendim, kaleler işte bu korunma kültüründe doğar. Genellikle bir tepe, dağ ya da yamacı çevreleyen bir kale söz konusudur. Kale duvarlarının içinde de insanlar yaşar. Kalenin amacı savunmadır ama görkemi, düşmana göz dağı verir. İlerleyen dönemlerde de topluluğun yöneticisi ve çevresindekiler kale içinde lüksle yaşamış, halk kalenin etrafındaki köylerle öbekleşmiş. 

• Kaleler Hala Güvenli mi?

15 yüzyılda ateşli silahlar gelişti. Özellikle de toplar. Karın tokluğuna alın teri döken insanların inşa ettiği kalelerin yıkılması bir top atışına bakar olmuş. Hal böyle olunca kaleler yavaş yavaş terk edilmiş. Ama, bu kale mimarisi öyle özenli öyle detaylı işler koymuş ki ortaya, bir sonraki yüzyılın genel olarak mimarisini şekillendirmiş. 

Türkiye’deki En Güzel Kaleler

Tarihi kaleler için gezi rehberi hazırlarken Faruk Pekin ve Hayri Fehmi Yılmaz’ın 2008 yılında çıkan kitabı Türkiye Mirası 100 Kale isimli araştırma kitabından yararlandık. Türkiye’deki kaleler deyince akla Bodrum Kalesi, Karahisar Kalesi, Diyarbakır Surları, Anadolu Hisarı, Rumeli Hisarı geliyor. Ama Türkiye’deki kaleler neredeyse her şehirde hatta ilçede. Gidenler bilir, Avrupa’da bazı ülkelerde bir noktada bir parça kale kalıntısı varsa ışıklandırma, düzenleme ve tanıtım çalışmalarıyla dünyanın en özel tarihi eseri gibi gösterilip binlerce turist alır. Biz de dağ taş kale efendim, kıymetini bilelim. Bazen öğrendikçe Türkiye’nin nasıl da kıymetli olduğunu daha iyi anlıyoruz ya Türkiye’nin kale mimarisini keşfedelim, anlayalım ve anlayarak gezelim ne dersiniz?

• Kız Kalesi / Mersin

Deniz kalesi olarak da adlandırılan Kız Kalesi, 1199 yılında I. Leon tarafından yaptırılmış. Strabon, Roma Dönemi’nde korsanların kaleyi barınak olarak kullanmış. Kalenin kıyıya uzaklığı 600 metre. Kız Kalesi hikayesi de oldukça meşhur. Efsane’ye göre, kral çok sevdiği tek kızının geleceğini öğrenmek için bir falcıya danışmış. Kızının yılan tarafından sokularak öleceğini öğrenince, prenses için bu kaleyi yaptırmış. Böylece onun can güvencesini sağladığını zanneden kral, bir gün kızına bir sepet üzüm göndermiş. Ne var ki sepette gizlenen yılan kızı sokarak öldürmüş. Kale çevresinde konaklama için birçok seçenek mevcut.

Mersin Kızkalesi otel, Mersin Kızkalesi apart ve Mersin Kızkalesi pansiyon olanakları mevcut. Mersin Kızkalesi sahili de kalenin kendisi ve efsanesi kadar meşhur. Kızkalesi Plajı, sahilde bulunan Liman Kalesi ile başlar. Mavi bayraklı olan deniz oldukça temiz. Deniz 50 metreye kadar sığdır. Deniz sığ olduğu için çocuklu aileler tarafından genellikle tercih ediliyor. Mersin turu için aklınızda sorularınız varsa Mersin gezi rehberi : Mersin’de nereye gidilir, ne yenir? yazımıza bakabilirsiniz.

• Zilkale – Rize

Rize gezilecek yerler arasında bulunan ve ihtişamı ile ön plana çıkan kale, Çamlıhemşin ilçe merkezinin 15 kilometre güneyinde, Fırtına Deresi’nin batı yamaçları üzerine kurulmuş. Zil Kale İspir’e ulaşan önemli bir orta çağ kervan yolu üzerinde bulunduğu için güvenlik amacıyla kullanılıyormuş. Kalenin içerisinde önemli üç yapı bulunmakta: şapel, baş kule ve muhafız binası. Kalenin çevresinde konaklama imkanı, sosyal tesisler, kano ve rafting gibi turistik faaliyetlerin var olması, kaleyi daha da ilgi çekici kılmakta. Kaçkar Dağları‘nın inanılmaz manzarasına sahip olan kale, son zamanlarda yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağı konumunda. Zil Kalesi kim yaptı diye merak ediyorsanız, bunun hakkında kesin bir bilgi yok. Ancak kalenin 14. yüzyılda yaptırıldığı düşünülüyor.

• Alanya Kalesi

Alanya kalesi nerededir ve hangi bölgededir sorusunun cevabı Antalya 🙂 Alanya kalesi tarihi ise oldukça zengin. Kale Helenistik dönemde inşa edilmiş. Günümüzdeki tarihi dokusu ise 13.yüzyıl Selçuklu eseri. Kale, 1221 yılında kenti alıp yeniden inşa ettiren Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubad tarafından yeniden yaptırılmış. Kale daha sonrasında Karamanoğulları, Memlükler ve Osmanlı Devleti’ne ev sahipliği yapmış.

• Van Kalesi

Türkiye’deki kaleler arasında yer alan Van Kalesi nerede ve Van Kalesi tarihi hakkında aklınızda sorular varsa, cevapları bizde 🙂 Urartu kralı I. Sarduri tarafından M.Ö. 840-825 tarihleri arasında yaptırılan Kale, Urartu Devleti’nin Tuşpa adıyla uzun süre başkentliğini yapmış. Kalede Analı-Kız açık hava tapınağı, Urartular’dan kalan Madır (Sardur) Burcu, 1. Argişti, Kurucular, Menua ve II. Sarduri kaya mezarları, Bin Merdivenler ile sur duvarları ve ana kayaya oyulmuş sur duvar yatakları bulunmakta. Van il merkezi içerisinde bulunan kale, merkeze 5 kilometre uzaklıkta.

• Kilitbahir Kalesi / Çanakkale

Türkiye’deki kaleler arasında yer alan Kilitbahir Kalesi, iç ve dış duvarlardan ve avlu içinde 7 katlı üçgen bir kuleden meydana geliyor. 1462-1463 yıllarında Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılan kale, 2011 yılında restorasyon edilmeye başlanmıştı. Kilitbahir kalesi restorasyonu 2018 yılında tamamlandı. Kilitbahir Kalesi’nin bir de efsanesi var. Efsaneye göre Kilitbahir Kalesi piri reis‘in hazinelerini saklar. Ancak bir dönem kalede kaldığı bilinen Piri Reis’in hazinelerinin gerçekten burada saklanıp, saklanmadığına dair somut bir bilgi yok. Kilitbahir Kalesi nerede sorusunun cevabı olarak Çanakkale Boğazı’nın en dar yerine yapılmış diyebiliriz. 2018 yılında Kilitbahir Kalesi müze oldu.

• Mardin Kalesi

Mardin şehrinin önemli simgelerinden biri olan Mardin Kalesi tarihi ve güzelliği ile ön plana çıkıyor. Şehrin büyük alanının üst kısmına kurulmuş bir yapı olan Mardin Kalesi, Pers, Roma, Bizans, Artuklu, Osmanlı gibi birçok medeniyete ev sahipliği yapmış. MS 330 yılında ateşe ibadet eden ve güneşe tapan Şad Buhari isminde bir kralın bu kaleyi inşa ettiğine dair veriler var. Hastalanmış olan Şad Buhari kralı, kalede iyileşince, kendisine bir kasır yaptırmış.

Daha sonra kral burada 12 yıl boyunca hayatını devam ettirmiş. Sonra kendi memleketi Pers ve Babil’den birçok kişi getiren kral, onlar için Mardin’e yerleşim yeri yaptırdığı biliniyor. MS 442 yılında yayılan veba hastalığının yaygın hale gelmesi nedeniyle kalede yaşayanlar hayatını kaybetmiştir. Mardin Kalesi, hem hikayesi ile hem de mimari özellikleri ile ülkemizde mutlaka görülmesi gereken tarihi yapılardan biri.

• Bodrum Kalesi

Bodrum Kalesi iki liman arasında. Ayrıca kayalık bir zemin üzerine kurulu olması onu epeyce ilginç kılıyor. Özellikle manzarası ve yapıldığı yer bakımındançok ilgi çekici bir yapı. Bodrum Kalesi 1406-1523 yılları arasında inşa edilmiş ve meşhur  St. Jean Şövalyelerinin kalesi olarak da biliniyor. Bodrum Kalesinin içinde değişik ülke adları verilmiş kuleler var. Kaledeki en yüksek kule, deniz seviyesinden 47,50 metre yüksekte. Bu kulenin ismi ise Fransız Kulesi’dir. Kalenin iç kısmına 7 kapı geçilerek ulaşılıyor. Kalenin kapıları üzerindeki armalar ilgi çekici detaylar. 

Bodrum Kalesi, 19’uncu yüzyıl sonunda yapılan bir hamam ile mimarlık tarihi açısından değişime uğrar. Bu hamam ile yapıya net bir Osmanlı özelliği kazandırılmış. Bodrum Kalesi bugün, Sualtı Arkeoloji Müzesi olarak kullanılmaktadır. Müze koleksiyonlarında bulunan eserler oldukça dikkat çekici. Bodrum’a gittiğinizde sadece deniz kenarında güneşlenmekle kalmayıp bu yapıyı mutlaka görün, deriz. 

• Rumeli Hisarı

Rumeli Hisarı diğer adı ile Boğazkesen, nefes kesen manzarası ile kıymetli eserler arasındadır. İstanbul’da yer alan bu yapı, şehrin en dikkat çekici noktalarından biri. Ayrıca şehir manzaraları için de en çok tercih edilen noktalar arasında. 

Rumeli Hisarı Fatih Sultan Mehmet tarafından Karadeniz üzerinden gelebilecek saldırıları önlemek amacı ile yapılmıştır. Anadolu Hisarının da tam karşısında yer alır. Yapı; taş, kireç ve kerestelerden yapılmıştır. Rumeli Hisarı günümüzde müze olarak hizmet vermektedir. İstanbul’un fethinde kullanılan toplar, gülleler ve Haliç Boğazını kapattığı söylenen zincir burada sergilenmektedir. Şehrin önemli simgelerinden biri olan Rumeli Hisarı; hem inşa edilme sebebi, hem mimari yapısı hem içindeki eserler hem de manzarası ile mutlaka görülmesi gereken bir kale. 

• Bozcaada Kalesi

Türkiye’nin üçüncü büyük adası olan Bozcaada, Akdeniz ve Karadeniz ticaret yolunun ortasındadır. Bu nedenle tarih boyunca sık sık saldırılara uğramıştır. Bu özel konum, halkın çok acı çekmesine neden olmuş. Elbette söz konusu durumun bir sonucu olarak da Bozcaada kalesi inşa edilmiş. Antik Çağ’da Tenedos tarafından ilk kale yapılmış ve sonraki dönemlerde eklemelerle gelişmiş. 

Ülkemizin önemli kaleleri arasında yer alan bir diğer yapı ise Bozcaada Kalesidir. Bozcaada Kalesi’nin ilk olarak ne zaman ve kim tarafından yapıldığı tam olarak bilinmiyor. Ancak Fatih Sultan Mehmet tarafından kapsamlı bir şekilde onarıldığı kayıtlara geçmiş. II. Mahmut döneminde 1815’te kalenin adeta yeniden yapılmış gibi restore edildiğini tarihi kaynaklardan öğreniyoruz. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 1996 yılında restore edilmiş olması da önemli bir bilgi. 

Bozcaada Kalesi mimarisine baktığımızda yapı, dış ve iç olmak üzere iki bölümden oluşuyor. Yapının iç kısmı ise iki bölümden oluşuyor. Birinci bölümünde revir, cami, minare, zindanlar ve kışla alanları var. Günümüzde Bozcaada Kalesinin iç kısmında Bozcaada ile ilgili tarihi ve etnografik eserlerin sergilendiği bir sergi alanı yer alıyor. 

• Diyarbakır Kalesi

Tarihte Amid adıyla bilinen Diyarbakır, kurulduğu mevki nedeniyle Mezapotamya’daki yolların kesiştiği yerdedir. Bölgede çokça bulunan bazalt madeni, “Amid” adının da kaynağı. Anadolu’da hemen kentin doğal savunmaya uygun olması ilginçtir. Ancak Diyarbakır, bu korunmadan yoksundur. İşte tam da bu sebeple kentin etrafının yaklaşık 10 – 12 metre yüksekliğinde surlarla çevrelendiği tahmin ediliyor. Bu şekilde büyük bir güvenlik duvarı elde edilmiş. Hatta Nasr-ı Hüsrev adlı gezginin notlarında “bu büyüklükte bir sur yapısının başka yerde olmadığı” yazar. 

Diyarbakır Kalesi, Diyarbakır surları olarak da biliniyor. Diyarbakır’ın Sur ilçesinde yer alan yapı, iç kale ve dış kale olmak üzere iki bölümden oluşuyor. Surlardaki ana girişler, Urfa kapı, Dağ Kapı, Mardin Kapı, Yeni Kapı gibi girişler olarak biliniyor. Yaklaşık dokuz bin yıllık olarak bilinen yapı, Çin Seddinden sonra en uzun ve geniş savunma yapısı olarak öne çıkıyor. Diyarbakır Kalesi 2000 yılında Unesco Dünya Miras Listesine dahil edilmiş. 

82 burcu bulunan Diyarbakır Kalesi, Kültür Turizm Bakanlığı tarafından Turizm bürosu ve Devlet Güzel Sanatlar Galerisi olarak kullanılıyor. Bölgedeki en güzel tarihi yapılardan biri olan kalenin 4 önemli kapısı var. 

• Kozan Kalesi

Adana’ya bağlı bir ilçe olan Kozan’ın  eski adı Sis’tir. Çukurova’nın güneydoğusunda yüksek bir plato üzerinde kurulan yerleşimdeki kale ,ilk olarak Asurlular tarafından inşa edilmiştir. MÖ 1800’lü yıllarda Hititlerin egemenliğinde olan şehir, sonra sırayla Lidya, Asur, Pers, Seleukos, Roma, Bizans, Arap, Ermeni ve Türk hakimiyetine geçmiştir. Roma döneminde Flaviopolis adını alan şehir, tarih boyunca sürekli el değiştirmiştir.

Roma hakimiyetinden sonra Sis ismini alan şehirde, ilk Türk yerleşmesi  Arap ordularında yer alan Türkmenler tarafından olmuşsa da, Arapların bölgeden çekilmesinden sonra bölgede Ermeni hakimiyeti çok daha ağır basmıştır. Selçukluların Anadolu’ya hakim olmaya başlamasıyla Ermeni prensliği Anadolu Selçukluları’na bağlı bir yönetim haline gelmiştir.

Moğolların Anadolu’ya girmesinden sonra özellikle Anadolu Selçukluları’nın son dönemlerinde bölgede Memluk Baskısı da görülmüştür. Bir defasında da Moğollarla ittifak kuran Ermeni Prensliği Memlukluları bölgeden bir süre uzak tutmayı başarmıştır. Kale muhtemelen Araplarca tahrip edilmiştir. Ermeniler bölgeye hakim olunca, yerleştikleri dönemde mevcut olan kalede geniş çaplı bir onarıma gidilmiştir. Beylikler döneminde de çeşitli kuşatmalarla sahne olan kale, sonunda 16.yüzyılda  Osmanlı hakimiyetine geçmiştir.

Sarp bir tepe üzerinde iki bölüm halinde inşa edilmiş kalenin 44 burcu bulunmakta olup, iç kale kuzeyde yer alan bölümdedir. Kuzey ve güneyde olmak üzere iki bölüm halinde inşa edilen kalenin bu iki kısmı birbirine sur hattıyla bağlıdır. Kalede 25-30 basamakla inilen mahzenler, gizli geçitler ve sarnıçlar vardır. Kalede birkaç Ermeni ve Asur kitabeside bulunmuştur. Kalenin eteğinde bazı yerlerde görülebilen sur hattı, Ermeni külliyesini oluşturan kilise, kütüphane ve diğer yapıları korumak amacıyla yapılmıştır.

Kozan, Ermeni Kilisesi açısından oldukça önemli bir merkezdir. Ama bu gün din adamaları vazifelerine Lübnan’da devam etmektedir.

• Urfa Kalesi

Kale , kentin güney batısında bulunan Damlacık Dağı eteğinde konumlanmıştır. Doğu, batı ve güney yönünde kayadan oyulmuş savunma hendekleriyle çevrelenen kalenin kuzeyi ise sarp kayalıktır. Bu yönüyle oldukça etkileyici bir manzara sunar. Urfa gezisinde kaleyi görmenizi öneririz. Çünkü buradan kente bakış çok farklı bir perspektif sunuyor. 

Abbasiler döneminde Seleukoslar dönemine ait yapı kalıntıları üzerine 8.ve 9.yüzyılda inşa edilmiş olması kuvvetle muhtemeldir. Güneydeki kayalıklardan oyma hendek bölümünün MS 3.yüzyıla tarihlenen kaya mezarları üzerine yapıldığı düşünülmektedir. Kesilmiş kaya mezarları bu iddayı güçlendirmektedir 

Kalede mancınık adı verilen Korint başlıklı iki sütun ile doğudaki sütun üzerinde Süryanice bir kitabe bulunuyor. Kitabede Edessa Kralı 9. Ma’nu ‘nun adı geçiyor. Kralın 214-240 tarihleri arasında hüküm sürdüğü düşünülürse bu yapıların, surlar ve kalenin inşasından önce bir anıt sütun olarak dikildikleri düşünülebilir. 

Kale Seleukoslar, Bizans ve İslam uygarlıklarına ait birçok yapı kalıntısını bünyesinde barındırmaktadır. Urfa Kalesi hem Selçuklular devrinde hem de Osmanlılar zamanında birçok tadilat  ve onarımdan geçmiş olarak günümüze ulaşmıştır. Kalenin kuzey, güney ve doğu cephelerinde toplam beş adet kitabe mevcuttur. Fakat bu kitabelerin üç tanesi okunammaktadır. Diğer ikisi ise Akkoyunlu ve Osmanlılara ait olup okunabilmiştir.