Krater gölü Türkiye arayışında çok sayıda doğa harikası göl ve çevresinde genişleyen manzaralar bulmak mümkün. Krater göllerinin oluşumu da varlıkları da merak konusudur. Türkiye’deki krater gölleri hakkında bilgi arıyor ya da kamp ve doğa gezisi için araştırma yapıyorsanız içeriğimiz tam size göre.
En Büyük Krater Gölleri
Krater Gölü günlük hayatımızda okul çağlarımızda derslerde kullanılan kavramlardan biri olarak karşımıza çıkar. Özellikle Coğrafya dersinde sıklıkla karşılaşılan bir terim olmaktadır. Krater gölleri yanardağ ağızlarında oluşan göllere verilen isimdir. Krater gölü yanardağ kraterlerinin, maar, kaldera, darbe krateri ve meteorit kraterleri su ile dolduran göllerdir. Kraterlerin dibinde yer alan yanardağ bacası, taşlaşan lav tarafında tıkandığı için yağışlar ve eriyen karlar krater içinde birikir. Özellikle ilginç yapıları ile dikkat çeken volkanik kaldera veya kraterden oluşan krater göllerine Türkiye’de de rastlamak mümkün.
Krater Gölü Nasıl Oluşur?
Astronomi alanında krater gölü gök cisimlerinin birbirleri ile çarpışmasıyla oluşan çukurlar için kullanılan bir terimdir. Özellikle halk arasında yanardağ kraterlerinin veya diğer bir ifadeyle yanardağların ağız kısımlarında suların toplanması sonucu oluşan göllere denir. Kısaca söylemek gerekirse patlamalar ve çökmelerden sonra yanardağ ağzında biriken su birikintilerine krater gölü denmektedir.
Dünyanın bilinen en büyük krateri Güney Afrika’da yer alan Vredefort krateridir. Kraterin oluşumu yaklaşık 2 milyar yıl önce, yaklaşık 10 kilometre çapındaki bir göktaşının Dünya’ya çarpması sonucu meydana gelmiş, başlangıçtaki çapının yaklaşık 300 kilometre olduğu düşünülmektedir. Ancak şu anki boyutları daha küçüktür. Vredefort Krateri’nin merkezinde çapı yaklaşık 40 kilometre olan bir yükselti bulunmaktadır. Yükseltinin çapı kraterin tabanına yakın alanlarda 80 kilometreye ulaşabilmektedir. Kraterlere sadece Dünyada değil, Güneş Sistemi’ndeki başka kayaç gök cisimlerinde de rastlanmaktadır. Dünya üzerinde “onaylanmış” 188 krater bulunmaktadır.
Krater Göllerinin Özellikleri
Bu göller dışarıdan bakıldığında daire şeklinde görülür ve genel şekliyle huniye benzer. Krater gölleri ayrıca iç kısımlardan dış kısımlara doğru daralan özelliklere sahiptir.
Krater gölleri bazaltı lavlar sonucunda çanak ya da leğen şeklini almaktadır. Lavların püskürmesine bağlı olarak bazen iç içe görünümlü krater gölleri meydana gelir. Büyük kraterler ise kaldera adı verilmektedir. Kelime, İspanyolcada caldera ve Latincede calderia denilen ‘pişirilmiş çömlek’ anlamına gelmektedir. Kalderalar genelde çökme ya da patlama sonucu meydana gelmektedir.
Türkiye’deki Krater Gölleri
Türkiye birçok doğa harikası ve doğal sit alanlarıyla birçok gezgin tarafından tercih ediliyor. Krater gölleri de bu doğa harikalarının bir kısmını oluşturuyor. Türkiye’de birçok krater gölü bulunmaktadır. Bunlardan en popüler olanları şunlardır:
-
Nemrut Krater Gölü (Bitlis)
Nemrut Gölü Türkiye’nin en büyük, dünyanın ikinci büyük krater gölü özelliğine sahip olup adını MÖ 2100’de yaşamış Babil Hükümdarı Nemrut’tan almıştır. Doğu Anadolu Bölgesinin Bitlis ilinde bulunan Nemrut Gölü, Van Gölü havzasının batısında, Bitlis ilinin Tatvan, Ahlat ve Güroymak ilçeleri arasında yer almaktadır. Yanardağın akıntılarıyla oluşan 1.760 m rakımlı Rahva düzüyle bu havzaların birbirinden ayrılması ve Van Gölü’nün bugünkü durumuna gelmesi, Nemrut Dağı’nın volkanizması sonucunda meydana gelmiştir. Nemrut’un oluşum süreci boyunca yaklaşık olarak 210 km³ volkanik maddeyi çevresine püskürttüğü tahmin edilmektedir.
Yazılı kaynaklarda geçen bilgilere göre Nemrut Krateri en son 1411 ve 1441 yıllarında faaliyet göstermiştir. Güncel krater kenarındaki enine kesitlerde iki farklı piroklastik (volkanik çökel) tabakanın varlığı, 30 yıl ara ile gerçekleşen bu iki patlamayı belgelemektedir.
Sıcak ve soğuk suları, çarpıcı doğa güzelliği, buz mağaraları, kuş türleri ve buhar bacaları ile Nemrut Gölü yerli ve yabancı turistlerin en çok tercih ettiği turistik yerlerin başında gelmektedir.
-
Salda Krater Gölü (Burdur)
Burdur’da yer alan Salda Gölü, Türkiye’nin en derin ve dünyanın en derin üçüncü gölüdür. Burdur’un yaklaşık 64 km batısında Yeşilova ilçe sınırlarında yer alan göl Türkiye’nin en berrak, en derin ve en temiz özelliklere sahip göllerindendir. Deniz seviyesinden yüksekliği 1140 metre, yüzölçümü ise 44 kilometredir. Bu krater gölü bembeyaz kumlu plajı ile Türkiye’nin Maldivler’i olarak tabir edilir. Salda Gölü, NASA tarafından Mars 2020 misyonunda hedef alan olarak seçilen Jezero Krateri’ndeki eski göle, “jeolojik ve mineralojik” benzerliğe sahip tek göl olma özelliğini taşıması ve tektonik özellikleri ile dünyada Mars ile aynı kaya yapısına sahip iki yerden biri olarak ayrılıyor.
-
Meke Krater Gölü (Konya)
Meke Krater Gölü Türkiye’nin Konya şehrinde yer alan Karapınar bölgesinde bulunan volkanik gaz patlaması sonucu oluşan bir alanın suyla dolmasıyla iç içe geçmiş iki gölden oluşan bir krater gölüdür. Karapınar-Ereğli yolunun 7. Kilometresinde sapaktan sonra 2 kilometre içeride yer almaktadır. Göl ve birincil maarın uzunluğu 800 metre genişliği 500 metredir. Gölün derinliği 12 metredir. Göl adını çevrede yaşayan meke kuşlarından almıştır.
Meke gölü deniz seviyesinden 981 metre yüksekliktedir. Ana Meke’nin ortasından yer alan ve su seviyesinden 50 metre yükseklikte olan volkan konisinde ise göl 25 metre derinliktedir. Gölün suyu tuzludur. Meke’nin biçiminin binlerce yıldır bozulmamasının sebebi en şiddetli yağmurları bile hemen emecek özelliğe sahip olmasıdır.
-
Narlıgöl Krater Gölü (Kapadokya)
Narlıgöl diğer adıyla Nar Gölü ya da Acıgöl Niğde’nin Narköy ilçesinde, Aksaray il sınırına yakın bir mevkide bulunan volkanik bir krater gölüdür. Denizden yüksekliği 1.363 metre, derinliği 21 metre alanı ise 0,7 km²’dir. Yaklaşık üç bin metrekare alan kaplayan, rakımı ise 1371 metre olan gölün derinliği 70 – 80 metredir. Tüm Kapadokya bölgesinin tek krater gölü olan Narlıgöl Krater Gölü yanardağların aktifleşmesiyle birlikte lavların dışarı akın etmesi ve magmalarda oluşan çukurların taşlaşmasıyla oluşmuştur. Bu çukurlara zamanla dolan yağmur ve kar suları gölü meydana getirmiştir. Maar gölü olarak sınıflandırılan gölün suları acıdır. Ihlara Vadisi yakınlarında gizli bir cennet konumunda olan Narlıgöl, volkanik kökenli olmasına ve içinde kükürt bulunmasına rağmen suyu soğuk ve tatlıdır.
Yüksek dağlarla çevrilmiş bu doğa harikası çukurda kaldığı için hiçbir zaman kar tutmamaktadır. Dolayısıyla dondurucu ayazlar da görülmemektedir. Kapadokya kışları soğuk olurken, Narlıgöl kışı tamamen ılıman bir iklimle geçiriyor.
-
Gölcük Krater Gölü (Isparta)
Isparta şehir merkezinin 8 kilometre kadar güneybatısında volkanik bir göl olan Gölcük Gölü denizden 1300 metre yüksekliktedir. Genişliği 2,5 Kilometre derinliği ise 30 metre olan bir maar gölüdür. Göl yağmur suları ve dibinden çıkan kaynaklar ile beslenir. Ayrıca göl tatlı suya sahiptir. Bir süre Isparta şehir merkezinin içme suyu buradan karşılanmıştır. Göl 1991 yılında Tabiat Parkı olarak tescillenmiştir.
-
Karagöl Krater Gölü (İzmir)
Deniz seviyesinden 850 metre yükseklikte olan İzmir Karagöl Krater Gölü Menemen’in Yamanlar Dağı mevkiinde yer almaktadır. 35 dekarlık su yüzeyine sahip olan göl, jeolojik hareketler sonucu oluşmuş heyelan bir set gölüdür. Küçük, dairesel ve güzel manzaralı gölün çevresi çam ormanları ile çevrilidir.
-
Karagöl (Çubuk) Krater Gölü
Çubuk ilçesinin doğal güzelliklerinden biri olan Karagöl, Ankara’nın Çubuk ilçesinde bulunan bir krater gölüdür. Ankara şehir merkezine 68, Çubuk’a ise yaklaşık 30 kilometre mesafede bulunur. Deniz seviyesinden ortalama 1630 metre yüksekliktedir. Derinliği 70 metreyi bulan gölün yüzölçümü 23,5 hektardır. Gölün etrafında yapılan analizler ve çevresinde bulunan volkanik kayaçlar gölün bir krater gölü olduğunu göstermektedir. Karagöl Tabiat Parkı bu gölün çevresindedir.
Türkiye krater gölleri listesi ile size en yakın gölü ziyaret edebilirsiniz. Bölgedeki doğal çeşitlilik ve güzellik çok etkileyici olacaktır. Doğa tutkunları için bu göller ve çevresi çok değerli. Özellikle kamp merakınız varsa da yine size en yakın krater gölünü tercih edebilirsiniz.
Yorum ekle