İsviçre peynir modeli diye bir şey hiç duydunuz mu? Duymadıysanız öğrenmeye hazır mısınız? Konu, peynirle ilgili değil 🙂 Çok önemli ve kritik bir bilgi: İsviçre peynir modeli.
Swiss Cheese modeli ya da Türkçe’ye çevrilmiş olarak İsviçre Peynir modeli, bir risk analizidir. Trafik kazaları, salgınlar, iş güvenliği gibi konularda riski analiz etmek için kullanılan bir yöntemdir. Konunun peynirle ilgisi ise delikli peynir şeklinden gelir. Merak ettiyseniz hemen detaylara bakalım…
İsviçre Peynir Modeli Hakkında
İsviçre peynir modeli, havacılık sektörünün çok iyi bildiği bir teknik. Havacılık sektöründe icat edilmiş olsa da farklı sektörlerde de kullanıldı. Havacılıkta meydana gelen hava kazaları için geliştirilen bir yöntem. Bu teknik, covid-19’la mücadelede de denendi. Hatta bu yönüyle tarihe geçti. Evet, Swiss Cheese modeli nedir?
Risk Analizi Yöntemi: Swiss Cheese Modeli
İlk kez 1990’da hava trafik kazalarını açıklamak için kullanıldı. Alınan birçok önleme rağmen kazaların engellenememesi, önlemlerin kusursuz olmadığını gösteriyordu. 1991 yılında uçak kazalarının nedenlerini anlamak için bir yöntem olarak İsviçre peynir modeli, havacılık sektöründe kullanılmaya başlandı. Manchester Üniversitesi’nden James T. Reason tarafından geliştirilen bu yöntem, çok popüler oldu.
Yöntem, bir risk analiz tekniği. Riske karşı alınan yöntemlerin kusursuz olmadığını gösteriyor. Kaza riskini artıran unsurlar için daha fazla savunma önlemi alınması gerektiğini vurguluyor. Bu model, risk unsurunu en aza indirmek için birden fazla önleme başvurulması gerektiğini telkin eden bir yönetim modeli olarak işlevsellik kazanıyor. Peki, neden peynir?
Neden İsviçre Peyniri?
Bu modeli kullanılırken İsviçre peynirinin delikli yapısından yola çıkılıyor. Her risk için alınan önlem bir peynir dilimi ile temsil ediliyor. Eğer alınan önlemler az olursa peynir deliklerinden riskin geçmesi kolay oluyor. Bununla birlikte birden çok önlem alındığında daha fazla peynir dilimi arka arkaya geliyor sonucu çıkıyor. Yani birbirine uyuşmayan büyük deliklerin sayıca çok olması, riskin gerçekleşme ihtimalini azaltıyor.
Önlem alma ve risk analizi yapmanın önemine işaret eden bu teknik, farklı alanlarda kullanılıyor.
Nerelerde Kullanılıyor?
Öncelikle; birçok şirket ve ICAO (International Civil Aviation Organisation) gibi uluslararası havacılık otoriteleri tarafından resmi olarak kabul ediliyor. Yani otoriteler tarafından kabul görmüş bir risk analiz modeli.
İsviçre peynir modelinin kullanıldığı yerler denilince ilk akla gelen alan havacılık. Çünkü yöntem, ilk olarak bu alanda ortaya çıktı. Ancak bu sektörle sınırlı kalmadı. Bu model; mühendislik, sağlık sektörü; bununla birlikte risk analizi, risk yönetimi ve bilgisayar güvenliği alanında da kullanılıyor. Bu alanlarda risk analizi yapan uzmanlar bu yöntemden yola çıkıyor. Önlem planını buna göre yapıyorlar.
Pandemide İsviçre Peynir Modeli
İsviçre peynir modeline göre her dilimdeki bir delik, insan hatası denebilecek bir riske işaret ediyor. Salgın döneminde de bu modelin üstünde durulma nedeni, kurallara uyulması halinde dahi bulaşmanın devam ediyor olması. Sonuç olarak önlemlerin tek başına işe yaramadığı; ancak bütün önlemlere herkes dikkat ederse bulaşma riskinin azaltılacağı fikrine bu yöntemle ulaşıldı.
Pandemide İsviçre Peynir Modelinin Katmanları
- Sosyal mesafe
- Maske kullanımı
- Temizlik ve hijyen
- Tanılama testi
- Aşı
- Sosyal izolasyon
- Havalandırma
Bu tedbirlerden bir tanesinin bile aksaması ya da hiç uygulanmaması risk demek. İsviçre peynir modeli önlem konusunda tek başına yeterli değil. Dolayısıyla riskleri yok eden bir yöntem olmadığını bilmeniz önemli.
Kaynaklar:
- Kadir Dönmez-Suat Uslu, İnsan Faktörleri Analiz ve Sınıflandırma Sistemi’nin (HFACS) Literatürde Yaygın Kullanımının Değerlendirilmesi, Eskişehir Teknik Üniversitesi – Hava Trafik Kontrol Bölümü.
Kiralık araç mı arıyorsunuz?
Birçok farklı marka ve modeli bulabileceğiniz, Türkiye’nin 1 numaralı araç kiralama platformu Yolcu360 ile 1 dakikadan kısa sürede aracınızı kiralayabilirsiniz. Ödüllü Misafir Merkezimize (0850 360 5 360) 7/24 ulaşabilirsiniz. Ayrıca mobil uygulamamızı aşağıdaki bağlantılardan indirebilirsiniz.
Yorum ekle