Girit Mutfağı ve Kökleri

Girit, pek çok kişinin ziyaret etmek istediği, ünü kıtaları aşmış bir turizm merkezidir. Romalılar, Araplar, Bizans, Venedik ve Osmanlı gibi medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Adetleri, gelenek-görenekleri, yaşam tarzı birbirinden farklı olan medeniyetlerin yüzyıllar boyunca önemli yerleşim yeri olmuştur. Bu kültürler beraberinde getirdikleri malzemelerle, kendilerinden önceki medeniyetlerin mutfağını harmanlayıp özgün bir Girit mutfağı ortaya çıkarmışlardır. Bu mutfak sağlıklı beslenme tarzıyla dikkatleri üzerine çekmeyi başarmıştır. Girit mutfağı tarifleri arananlar listesinin başında gelir. Girit mutfağı yemekleri pişirme ve yeme şekilleri bakımından da değerlidir. Bu değerli mutfaktan bahsedeceğimiz bu yazıyı keyifle okumanızı dileriz. ü

Benzer mutfaklardan İzmir mutfağını ve İzmir’deki yemek mekanlarını incelediğimiz yazımızı okumak için tıklayın.

Girit Mutfağı Hakkında

Mutfağın temeli yabani otları ve zeytinyağıyla atılmıştır. Yeşil mutfak olarak nitelendirilen bu mutfağı çoğunlukla yeşillikler oluşturur. Ot yemekleri ve zeytinyağıyla beslenen Giritliler sağlıklı ve uzun yaşamanın sırrını bulmuşlardır. Zengin sofraları ile misafir ağırlamayı çok severler.

Taze yemek sevdikleri için yemekleri günlük yapılır. Aşırı yağ ve sostan kaçınan Giritliler, dengeli ve sağlıklı beslenmeye dikkat ederler. Dağlık alanların fazlaca yer kapladığı bu bölgede dağlardan topladıkları yabani otları mutfaklarına dahil etmişlerdir. Bu sofranın başlıca otları şöyledir;

• Radika
• Şevketi bostan 
• Arapsaçı
• Labada
• Turp otu
• Gelincik
• İstifno
• Sirken

Hemen hemen her gün sofralarında ot yemeği görebilirsiniz. Otların hangi mevsimde, nasıl yenmesi gerektiğini çok iyi bilirler. Girit mutfağını asıl önemli yapan unsur, pişirme tekniği, yeme alışkanlıkları ve otlara verdikleri değerdir. Otlar, vitaminlerini kaybetmemesi için bıçak kullanılmadan doğranır. Haşlandıktan sonra otların yeşil rengini kaybetmemesi çok önemlidir. Bu mutfak tabikide ot yemekleri ile sınırlı değildir. Zeytinyağı başta olmak üzere taze peynir, bakliyat, hamur işi, marine edilmiş balıkları, salyangoz ve deniz kestanesi en özel yiyeceklerindendir. İnsanlığın doğayı en arıtılmış şekilde kullanmasının örneklerindendir girit mutfağı.    

Girit Nerede?

Girit Doğu Akdeniz’de Yunanistan’a bağlı bir adadır. Yunanistan’ın en büyük, Akdeniz’in 5. büyük adasıdır. Ege Denizi’nin güneyinde yer alır. Uygarlığın temelleri Minoslular tarafından atılmıştır. Arkeolojik sit alanları, Venedik kalesi, Samarya, Aya irini ve Aradena turistik yerleridir.

Türkiye’de Girit Mutfağı İzleri

Türkiye ve Yunanistan arasında yaşanan mübadele zamanında Girit’ten gelerek İzmir’e yerleştiler. Beraberinde getirdikleri malzemeler ile Türk mutfak kültürünün gelişmesine katkı sağladılar.

Anadolu insanının yemek kültüründe önemli değişikliklerin yaşanmasında etkili oldular. Girit mutfağını hemen kabul edişimizin altında aynı coğrafyanın aynı iklimin paylaşılması yatmakta. Giritli kimliklerini muhafaza etmeleride etkili olmuştur. Mübadeleden önce Türkiye’ye gelen Giritlilerin topladığı otların lezzetini görüp deneyen Egeliler bedava olmalarının da etkisiyle mutfaklarına dahil etmişlerdir. Girit yemeklerinin insan sağlığı açısından sürekli bahsedilmesi İzmir’de lokantaların açılmasının sebeplerinden biridir. İzmir’de yaşayan Giritli nüfusunun fazla olması Girit yemeklerinin benimsenmesinde bir diğer etkendir.

İzmir ve Girit Mutfağı

Mübadeleden sonra İzmir’de ot tüketimindeki artış Giritlilerin kültürlerini çabuk benimsendiğinin göstergesidir. en büyük şansları Girit’e benzeyen bitki örtüsüdür. İzmir’e geldikten sonra etsiz yemeklere ağırlık vermişlerdir. Kuzu eti ve oğlak tercihleri arasındadır. Gelişleriyle birlikte enginarında tüketimi artmıştır. Mübadele zamanlarındaki Girit’i ve İzmir’i toplumsal yaşamda karşılaştıracak olursak bazı farklılıklar göze çarpmaktadır. Mesela Girit’te yemekler masada ve porselen tabaklarda yenir. Girit mutfağının, İzmir yemek kültürüne kazandıramadığı tek yiyecek salyangozdur. Salyangoz yemeğini çok seven Giritlilere göre sadece ot yediği için temiz bir hayvandır. Düğmeli salyangoz olarak satışını yaparlar. Mübadeleyle birlikte izmir’e yerleşen halk birçok yemeği Anadolu mutfağına dahil olmuş. Mutfak kültürü ile etkilemeyi başarmışlardır. 

Meşhur Girit Yemeklerinden Bazıları

Girit mutfağını diğer mutfaklardan ayıran en temel özellik, yabani otların zeytinyağıyla beraber yapılan yemekleri ve salatalarıdır. Birçok kişinin adını bile bilmediği, üstüne basıp geçtiği bu otları Giritliler adeta bir lezzet şölenine dönüştürürler. Zeytinyağı bu mutfağın baş tacıdır. Çeşitli otların ve sebzelerin zeytinyağıyla buluşması üzerine limonda sıkılınca başka bir yemeğe ihtiyaç duyulmaz. Dana eti yerine kuzu eti, süt ürünlerinde keçi sütü tercih edilir. Bal kabağının baharatlar eşliğinde fırınlanması ile yapılan Bal Kabağı Sinkonta yemeği meşhurdur. Ara sıcak olarak yenir. Kaçırılmayacak lezzetlerden bir tanesi de Girit Usulü Terbiyeli Arapsaçı yemeğidir. Arapsaçı otunun en güzel yemeğidir. Kahvaltılarda da tüketilen Girit Ezmesi herhangi bir öğünde meze olarakta yenir. Peynir, ceviz ve yeşillik buluşmasının en güzel halidir. Misafir sofralarının saraylı yemeği Elbasan Tava yapımı kolay lezzetlerden biridir.

Girit Mantısı

Her yörenin kendine göre bir mantısı vardır. Girit Mantısı diğerlerine göre yapımı kolaydır. Et suyu ile lezzeti iki katına çıkarılır. Nuraniye, meze çeşitlerinden biridir. Malzeme listesi kabarık olan bu tarif pirinç ve kabağın buluşması ile yapılır. Meşhur yemeklerini sıraladığımız bu mutfak lezzetten kaçmadan nasıl sağlıklı beslenilir göstermiştir.

Girit Mutfağı Özellikleri Neler?

Bu mutfağın özellikleri şöyle değerlendirilebilir.

• Vitamin, lif ve besleyici değeri yüksek olan besinleri, tahıl ve baklagillerden karşılarlar.
• Doymuş yağ oranı düşük zeytinyağı kullanırlar.
• Meyve ve sebze tüketimine dikkat ederler.
• Doğal beslenmeye özen gösterirler.
• ‘Az Yiyin, Öz Yiyin’ düsturu ile yaşarlar.
• Balık ve un çorbasını sıkça yaparlar.
• Sütlü tatlıları severler.
• Etli yemeklerde, pilavlarda, sebzelerde, dolmalarda, salatalarda, otlarda ve kahvaltılarda bile zeytinyağı kullanırlar.

Girit mutfağının bir ada mutfağı olduğu unutulmamalıdır. Akdeniz mutfağının temsilcisidir. Meşhur Akdeniz diyetinin öncüsü demek yanlış olmaz. Akdeniz’deki yeme-içme alışkanlıklarıyla aynıdır.

Mutlaka Denemeniz Gereken 3 Girit Mutfağı Yemeği

Birbirinden lezzetli yemek tariflerinin olduğu bu mutfağı evinizin sofralarına taşımak isteyebilirsiniz. Saymakla bitmeyen bu lezzetleri tatmak, tadını çıkarmak isteyebilirsiniz. Denenmesi tavsiye edilen yemeklerimize bakalım.

• Etli Bebek Enginar: Enginarın değişik hallerini merak edenler için bulunmaz nimet. Kuşbaşı etle hazırlanan bu yemek, hem hafif hem de çok lezzetlidir.
• Girit Usulü Kuşkonmaz: Kuşkonmazın sirke ve un ile bütünleşmesi sonucu yakalanan bir lezzet. Narin oluşundan dolayı az pişirmelisiniz. 5-10 dk içinde hazırlanan bu yemeği makarna, et yemeği ya da pilav ile servis edebilirsiniz.
• Kıymalı Girit Kabağı Dolması: Girit kabağı daha tatlı ve yumuşaktır. Kokusu yoktur. Dolmalarda tercih edilmesinin sebebi budur. Sunumu ve lezzeti ile iştahları kabartır. Tam ölçülerle yapıldığında tadından yenmez olur. Sarımsaklı yoğurt ayrılmaz ekürisidir.

Mübadele döneminde Girit adasından gelen göçmenlerin Anadolu’ya taşıdığı Girit mutfağı, kendine özgü bir dokuya sahip. Girit mezeleri ve yemekleri, bugün Türk mutfağında önemli bir renk oluşturuyor. Öyle ki Türk mutfağını dünyada temsil eden özel lezzetlerin bir kısmı, söz konusu Girit köklerinden ilham alıyor. Dolayısıyla özellikle İzmir ve kıyı Ege bölgelerinde çok sayıda Girit restoranı var. Buralarda Girit mezeleri, Girit yemekleri için keyifli bir deneyim yaşayabilirsiniz. Elbette kendiniz de evde bu menülerden bazılarını deneyebilirsiniz. Şimdiden afiyet olsun 🙂

Dünya lezzetlerini yerinde tatmak için kiralık araç mı arıyorsunuz?

Birçok farklı marka ve modeli bulabileceğiniz, Türkiye’nin 1 numaralı araç kiralama platformu Yolcu360 ile 1 dakikadan kısa sürede tam 110 ülkede aracınızı kiralayabilirsiniz. Ödüllü Misafir Merkezimize (0850 360 5 360) 7/24 ulaşabilirsiniz. Ayrıca mobil uygulamamızı aşağıdaki bağlantılardan indirebilirsiniz.