29 Ekim Cumhuriyet Bayramı, her yıl önemini bir kat daha fazla hissettiğimiz, coşkuyla kutladığımız bir gün. Ulu önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün ulusumuza en güzel armağanı olan Cumhuriyet’in ilan edildiği bu kutlu güne özel bir dosya hazırladık ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında Türkiye’nin arabayla yolculuğu nasıl başladı, nasıl devam etti sorularının cevaplarını aradık.
İçindekiler
Savaşın Ardından Yolların Durumu Nasıldı?
Türkiye Cumhuriyeti büyük bir zaferle sonuçlanan Kurtuluş Savaşı’nın ardından özellikle yolların durumu itibariyle çok iç açıcı bir noktada değildi. Anadolu’nun büyük bir bölümünde bugünkü karayolu tanımına uyabilecek bir güzergah, hat bulunmuyordu.
Nispeten Batı Anadolu’da özellike Ege Bölgesi’nde ve İzmir civarında arabaların yolculuk edebileceği türde yollar bulmak mümkündü. Ancak doğuya ilerledikçe yol kavramı patikadan hallice değildi. Buna bağlı olarak ülke genelinde otomobil kullanımı maddi imkansızlıkların dışında, yolların durumu sebebiyle pek gelişmiş değildi.
Cumhuriyet Kurulduğunda Kaç Tane Araba Vardı?
Cumhuriyet kurulduğunda arabalarla ilgili tutarlı sayılabilecek yegane veriler İzmir ilimizden edinilebilmekte. İzmir Vilayeti İstatistik Yıllığı’na göre 1923 yılında şehirdeki otomobil sayısı 100 civarındaydı. Bu araçların tipi ve modeli hakkında kesin bilgiler bulmak mümkün değil. Bunun dışında tahmini verilere göre İstanbul ve Ankara’daki otomobil sayıları da kesin bir dayanağa dayandırılamamakla birlikte tahmini olarak toplam 200 civarındaydı. Yani Cumhuriyet kurulduğunda ülkemizin sınırları içerisindeki otomobil sayısı yaklaşık olarak 300’ü geçmiyordu.
1926 Yılında yapılan istatistik çalışmalarına göre ise ülke çapında 3.200 civarında otomobil, 1.200 civarında kamyon ve sadece 400 adet motosiklet bulunmaktaydı!
Yıllara göre araç sayıları ve türlerini şu şekilde sıralamak mümkün:
Cumhuriyet’in ilanından sonra otomotiv konusunda ilk önemli girişim 1927 yılında dönemin Türkiye Cumhuriyeti’nin o dönemki Hükümeti tarafından 1132 sayılı Serbest Bölgeler Mıntıka Kanunu’nun kabulü ile gerçekleşmiştir. Gümrük sınırları dışında tutulan ancak ülke sınırlarında bulunan serbest bölgelerde ihracatın artması amacıyla firmalara özel teşvikler uygulanmıştır.
1927 yılında kurulan İstanbul’un ilk serbest bölgesi Tophane’de yer alıyordu ve 1929 yılında Amerikan Ford ile 25 yıllık bir üretim anlaşması imzalanmıştı. Yaklaşık 450 kişinin çalıştığı kamyon ve otomobil fabrikasında üretim, 1930’lu yılların başlarında günde yaklaşık 50 kamyon ve otomobil kapasitesindeydi. Bu üretilen araçların bir kısmı da Türkiye dışına ihraç ediliyordu.
Atatürk’ün Arabaları Hangileri?
Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk cumhurbaşkanı olan Mustafa Kemal Atatürk’ün arabaları de dönemin önemli markalarındandı. Günümüzde Anıtkabir’de sergilenen Atatürk arabalarından biri Cadillac, diğer ikisi Lincoln markadır. Bu arabalar döneminin en prestijli arabalarındandı.
Atatürk’ün ilk otomobili olan Cadillac markasının 1936 model 80 serisindendir. Bu araba Atatürk’e Türkiye İş Bankası tarafından hediye edilmiştir.
Atatürk’ün kullandığı otomobillerden bir diğeri Lincoln’dür. Günümüzde Anıtkabir Barış Kulesi içinde sergilenir. 1935 model Lincoln’ün tek cabrioleti olan araba; 12 silindirli ve çoğunlukla tören aracı olarak kullanılmıştır. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk cumhurbaşkanının tören aracı olma özelliğini taşır.
Atatürk’ün makam aracı olarak kullandığı bir diğer otomobil ise yine Lincoln markadır. Atatürk’ün Lincoln marka otomobili 6,8 litrelik 150hp gücündeki lüks segment bir araç ve günümüzde Anıtkabir’de Barış Kulesi’nde Cabriolet Lincoln ile birlikte sergilenir. Döneminde sadece 12 adet üretilmiş bir serinin üyesi olan otomobil; 12 silindirli, devasa gövdeli, fayton tasarımlı ve siyahtır. Bu arabanın en önemli özelliği ise tarihin ilk zırhlı araçlardan biri olması. Söz konusu 3 otomobil de bugün Anıtkabir’de serginlenmektedir.
Türkiye’de Günümüzdeki Araç Sayısı Kaç?
Günümüze yakın tarihlere bakacak olursak ilk tutarlı veriler 1994 yılından itibaren izlenebiliyor. 1994 yılında 61 milyon civarındaki Türkiye nüfusunun trafiğe kayıtlı araç sayısı 4.711.206 adetti! Günümüz verilerine bakacak olursak 2022 yılında trafiğe kayıtlı toplam araç sayısı 25 milyonu aştı.
Türkiye’de araç satın almak mı daha avantajlı araç kiralamak mı?
Bireysel alıcılar için sıfır bir araç almak yerine aylık araç kiralama ve yıllık araç kiralama yaptığında araç masrafları göz önünde bulundurulduğunda daha az maliyetli bir sonuç ortaya çıkıyor. Hem yüksek faizli kredilerle uzun yıllar borç yapmıyor hem de diğer masraflarını kiralama şirketleri ödediğinden rahat ediyor. Diledikleri zaman aracın marka modelini değiştirerek farklı sürüş deneyimleri de yaşamış oluyor. Araç lastik değişimi ve yıllık bakım gibi periyodik bakımlar da kiralama şirketleri tarafından yapılıyor.
Yorum ekle